Hiroszima i jej siostry

Ocena końcowa

W porównaniu z amerykańskimi odpowiednikami (okręty typu George Washington) radzieckie rakietowce posiadały urządzenia napędowe większej mocy i dużą prędkość podwodną. Mogły zanurzać się na większą głębokość. Wszyscy członkowie załogi mieli swoje miejsca do spania. Okręty tego typu charakteryzowały się sporą żywotnością czego dowodem był K-19 “bohater” licznych i groźnych awarii. Na tym w zasadzie lista zalet kończy się. Okręty projektu 658 ustępowały konkurentom zza oceanu wyższym poziomem wytwarzanych szumów. Jak wspomina N. Zatiejew – pierwszy dowódca K-19 – kiedy przedstawiono mu protokół z pomiaru głośności mechanizmów: “…złapałem się za głowę – wyniki były przerażające, poziom decybeli przekraczał wszystkie możliwe normy”39. Wyposażenie elektroniczne było więcej niż skromne.

Największą jednak wadą była mała liczba zabieranych rakiet a w przypadku R-13 ich nadwodny start i mały zasięg. Narażało to okręt na przebywanie w strefie przeciwdziałania wrogich sił ZOP oraz łatwość wykrycia go i zniszczenia.

Rakieta R-21 zapewniała co prawda skrytość działania ale jej zasięg w dalszym ciągu był niewystarczający. Amerykańskie rakiety Polaris miały małe gabaryty co pozwalało na umieszczenie aż 16 pocisków na okręcie. Dysponowały ponadto większym zasięgiem, lepszą celnością oraz bardziej bezpiecznym napędem na paliwo stałe.

Parametry eksploatacyjne radzieckich rakiet na paliwo ciekłe czyniły je bardzo niebezpiecznymi, szczególnie dla ich nosiciela i jego załogi. Konieczność tankowania rakiet na okręcie, a także toksyczność i wyjątkowa łatwopalność powodowały dużą uciążliwość dla załogi.

Kłopoty z urządzeniami napędowymi to osobny rozdział często niestety tragiczny. Niedopracowane konstrukcyjnie, często niedbale wykonane elementy w połączeniu z nie zawsze umiejętną obsługa, prowadziły do częstych uszkodzeń. Skutkowało to częstymi pobytami w stoczni i niskim współczynnikiem operacyjnego wykorzystania okrętów.

Bardzo znamienne stanowisko w tej kwestii zajął admirał A. T. Czabanienko – dowódca Floty Północnej w latach 1952-1962. Był on przeciwny pośpiesznemu przyjmowaniu okrętów w skład floty. Jego zdaniem należało lepiej dopracować konstrukcję oraz technologię przygotowania ważnych węzłów urządzeń napędowych, tak aby zapewnić ich niezawodność i zwiększyć resurs pracy. Naraził się tym na poważny konflikt z głównodowodzącym floty ZSRR admirałem S. Gorszkowem a w konsekwencji na utratę stanowiska.

Reasumując można stwierdzić, że okręty typu Hotel nie były konstrukcją nowatorską ale stanowiły ważny etap w rozwoju radzieckich morskich strategicznych sił jądrowych. Eksploatacja tych okrętów pomogła nabrać niezbędnego doświadczenia ich załogom, co procentowało w przyszłości. Wnioski z początkowych niepowodzeń wyciągnęli również konstruktorzy oraz pracownicy stoczni.Jan Radziemski

————————-

³⁷ Liebiedko W. G., Gieroizm i mużestwo podwodnikow rakietonosnogo fłota, “Podwodnyj Fłot” 1998 nr 1 s. 61.

³⁸ Bierieżnoj S. S., Atomnyje podwodnyje…, s. 53-56

³⁹ Zatiejew N., S. O. S. z głębin. Wspomnienia dowódcy okrętu podwodnego. Warszawa 2000 s. 146.

Bibliografia

Antonow A. M., Pierwoje pokolenije atomochodow SKB-143, St. Petersburg 1996.

Apanasienko N., Ruchadze R., Morskije rakietnyje strategiczeskije sistiemy pierwogo pokolenia, “Morskoj sbornik”. 1998 nr 11.

Awiłow M. N., Poliot iz morskich głubin (iz istorii sozdanija rakietnogo kompleksa D-4), Tajfun 2000 nr 3, nr 4.

Awiłow M. N., Oni byli pierwymi (k istorii sozdania pierwoj sowietskoj mieżkontinentalnoj BRP¸), Tajfun 2001 nr 6.

Biełomoriec W. W., Ispytatielnoj partii pristupit k zamierom!, “Sudostrojenije” 1999 nr 2.

Biereżnoj S. S., Atomnyje podwodnyje łodki WMF SSSR i Rosji, “Morskoj istoriczeskij almanach”, Specjalnyj wypusk 2001 nr 7.

Boczkin S. I., Morskije strategiczeskije jondernyje siły (zarożdienije, rozwitije, sostojanije, probliemy), “Podwodnyj Fłot” 1999 nr 2.

Conway’s All The World’s Fighting Ships 1947-1995., London 1995.

Ilin W., Kolesnikow A., Otieczestwiennyje atomnyje podwodnyje łodki, “Tiechnika i woorużenije” 2000 nr 5-6.

Istorija otieczestwiennego sudostrojenija, pod red. Spasskij J. D., TV, St. Petersburg 1996.

Jemielianow W. A., Rakietnyj kompleks D-9, “Tajfun” 2000 nr 10.

Kasatonow I., Fłot wychodit w okiean. St. Petersburg 1995.

Korszunow J. L., Kutowoj E. M., Ballistyczeskije rakiety otieczestwiennogo Fłota, St. Petersburg 2002.

Kutowoj E. M., Sieriebrow P. M., Kołpakow W. P., Balliistyczeskije rakiety podwodnych łodok, Tajfun 1999 nr 1.

Kuzin W. P., Nikolskij W. I., Wojenno-morskoj Fłot SSSR 1945-1991, St. Petersburg 1996.

Liebiedko W. G., Gieroizm i mużestwo podwodnikow rakietonosnogo fłota, “Podwodnyj Fłot” 1998 nr 1.¸ Łazariew N. M., Pierwyje sowietskije atomnyje podwodnyje łodki i ich wojennaja prijomka. St. Petersburg 1996.

Nilsen T., Kudrik I., Nikitin A., Den Russiske Nordflaten (Kilder til radioaktiv foruresning), “Bellona rapport” 1996 nr 2.

Pawłow A. S., Warships of the USSR and Russia 1945-1995, London 1997.

Sakowicz M. A., Sławnoje diesiatiletije morskogo rakietostrojenija, “Tajfun” 2000 nr 5.

Szirokorad A. B., Orużije otieczestwiennego fłota 1945-2000. Miƒsk-Moskwa 2001.

Szirokorad A. B., Sowietskije podwodnyje łodki poslewojennoj postrojki, Moskwa 1997.

Szmigielskij L. G., Konstruktory “Siewmasza” dali atomochodu wtoruju żyęƒ, “Sudostrojenije” 1999 nr 2.

Timofiejew R. A., K siewiernomu poliusu na pierwoj atomnoj, St. Petersburg 1995.

Zatiejew N., S. O. S. z głębin. Wspomnienia dowódcy okrętu podwodnego. Warszawa 2000.

Żarkow W. I., Rożdienije morskogo strategiczeskogo szczita Rossiji, “Sudostrojenie” 1998 nr 1.