U-booty Kajzera na Morzu Czarnym cz. II
Warto zaznaczyć, że UB 42 i UC 23 otrzymały początkowo zadania o charakterze obronnym, bowiem Niemcy obawiali się poważnego przeciwdziałania ze strony sił Floty Czarnomorskiej wobec okupacji Odessy, a otwierać ogień miały jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Później jednak nadszedł rozkaz zatrzymywania zbiornikowców zmierzających do Sewastopola, czego rezultatem był incydent z 19 marca. To z kolei wydarzenie spowodowało nowy rozkaz niemieckiego dowództwa o “przechwytywaniu statków pod czerwoną, bolszewicką flagą”, zaś jednostki “należące do Ukrainy” nakazujący traktować jako przyjazne.
26 marca Bosfor opuściły równocześnie UC 23 oraz UB 14 z nowym dowódcą OlzS Bodo Elleke. Pierwszy okręt skierował się wpierw do Konstancy, gdzie zatrzymał się między 28 a 30 marca by 31 przejść do Odessy pod eskortą tureckiego kontrtorpedowca Numune. Druga jednostka od 30 marca do 2 kwietnia zatrzymała się w Warnie, skąd pod eskortą bułgarskiego torpedowca Chrabry przeszła do Konstancy, a następnie 5 kwietnia dotarła do Odessy. W tym samym dniu UC 23 wyszedł na dwudniowy patrol pod Sewastopol.
9 kwietnia UC 23 wyszedł na ponowny patrol w rejon Krymu, a 10-go wysadził na brzeg koło Eupatorii agentów (Rosjan). W dniu 11 kwietnia Lubbe po krótkiej potyczce artyleryjskiej zatrzymał w pobliżu Eupatorii pomocniczy trałowiec T.342 (Trud) który mimo otrzymania pojedynczego trafienia został odkonwojowany do Bolszewo Fontana, gdzie przejęła go przybyła z Odessy załoga pryzowa. W nocy 14 kwietnia ten sam okręt podwodny przechwycił transportowiec No 35 (Kazak), a o świcie w odległości 8 Mm na południowy-wschód od Jałty kolejny pomocniczy trałowiec T.351 (Olga). Przy okazji zniszczona za pomocą ładunku wybuchowego została znajdująca się na holu barka, a obie jednostki odstawione do Odessy w charakterze pryzów. Powodem zajęcia jednostek była znajdująca się na ich pokładzie broń oraz materiały wojenne. Następnego dnia UC 23 przechwycił w rejonie przylądka Sarycz zmierzający do Sewastopola transportowiec No 57 (Rostow, ten sam który w roku 1915 został już uszkodzony właśnie przez UC 23, po czym jednak wyremontowany i ponownie wprowadzony do służby). W związku z odmową Rosjan podporządkowania się sygnałom, okręt podwodny otworzył ogień. Uszkodzony statek, wśród którego pasażerów byli zabici i rani, wyrzucił się na mieliznę w zatoczce Foros, gdzie później sztormy rozbiły jego wrak.
Działania okrętów podwodnych stanowiły wyraz ówczesnej polityki Niemiec, które starały się nie dopuścić do pływania rosyjskich jednostek wzdłuż własnego wybrzeża. Strona rosyjska wspomniane incydenty uważała za naruszenie artykułu 5 Pokoju Brzeskiego, wobec czego radziecki Ludowy Komisariat Spraw Zagranicznych skierował 17 kwietnia notę protestacyjną do Berlina. Protest został przez Niemców odrzucony, właśnie w oparciu o wspomniany artykuł 5 Traktatu Pokojowego, przy czym podkreślono właśnie zakaz wykonywania rejsów przez rosyjskie okręty wojenne nawet między własnymi portami. Okręty bojowe Floty Czarnomorskiej pozostawały zgodnie w warunkami Traktatu w bazach, jednak większość jednostek pomocniczych transportowców czy trałowców, przebudowanych ze statków handlowych, nadal posiadała uzbrojenie, wobec czego Niemcy mieli stały pretekst by panoszyć się u krymskich brzegów.
Dla przykładu wspomniany UB 42 dowodzony przez KL Erich von Rohrscheidt, opuścił Stambuł 12 kwietnia by po 3 dobach, odwiedzając po drodze i Konstance, osiągnąć Odessę. (dokąd po kolejnych 2 dniach powrócił także i UC 23). Następnie w dniach 20 i 21 kwietnia niemiecki okręt skontrolował na południe od Sewastopola szkunery Sw. Georgij i Sw. Nikołaj, a w nocy 25-go próbował wystrzałami artyleryjskimi zatrzymać parowiec, który jednak dzięki przewadze prędkości zdołał ujść cało.
W dniu 29 kwietnia na pozycji na połnocnych podejściach do Sewastopola do jednostki przyłaczył się UB 14, który w przeddzień wyszedł z Odessy. Von Rohrscheidt rankiem 30 kwietnia zauważył zespoł składający się z 5 transportowców i 3 kontrtorpedowców zmierzający z Sewastopola do Noworosyjska (wówczas przeszło ogółem 8 transportowców oraz 14 torpedowców i kontrtorpedowców, a także kutry patrolowe), jednak nie mógł nic temu zaradzić “z powodu dużej prędkości”, jak to zapisano w dzienniku pokładowym okrętu podwodnego. Dwie godziny później jednostka w położeniu podwodnym zdołała zbliżyć się do jednego z parowców (nie udało się ustalić jego nazwy), by nagłym wynurzeniem zażądać jej zatrzymania się. Statek zupełnie nie zareagował i skierował się do Jałty, gdzie szukał schronienia. UB 14 prześladował statek ogniem artyleryjskim aż do samego portu, uzyskując 10 trafień.
W tym czasie kontynuując własna interpretację traktatu pokojowego, wojska niemieckie 18 kwietnia przekroczyły Pierekop i weszły na Krym. 22 kwietnia zajęto Symferopol, a 1 maja zupełnie bez walki Sewastopol, który dosłownie w przeddzień opuściły siły główne Floty Czarnomorskiej, kierując się do Noworosyjska. W tym właśnie dniu na zewnętrznej redzie Sewastopola pojawiły się krążowniki Yavuz, Hamidiye oraz kontrtorpedowiec Muavenet. Kierujący się również do Sewastopola UC 23, musiał powrócić do Stambułu w wyniku uszkodzenia odniesionego przy wyjściu z Bosforu 2 maja. UB 14 i UB 42 opuściły swoje pozycje i powróciły najpierw do Odessy (odpowiednio 3 i 4 maja) by następnie 5-7 maja przejść do Sewastopola.
Już po 5 dniach UB 42 był ponownie na morzu, tym razem kierując się do Noworosyjska, na podejściach do którego 14 maja zatrzymał i skontrolował żaglową jednostkę rybacką. Następnego dnia von Rohrscheidt nie zdołał przechwycić kutra, który mimo ostrzału (wystrzelono 22 pociski) skrył się. Następnie zatrzymał i skontrolował rumuński transportowiec Durostor. 16 maja przechwycono motorowy szkuner Siergiej (97 BRT) z ładunkiem broni i sprzętu wojskowego (2 działa kal. 76,2 mm, 200 pocisków oraz 50 karabinów), który został zatrzymany jako pryz. 17 maja na pozycję wyszedł UC 23, zaś UB 42 powrocił 22-go do Sewastopola, zachodząc po drodze do Teodozji i Jałty. W dniach 25-28 maja okręt przeszedł do Poti, gdzie wysadził na brzeg 2 agentów i dopiero 10 czerwca wrocił pod Noworosyjsk. W rejonie portu zauważono jedynie kilka żaglowców, wobec czego 18 czerwca niemiecki okręt podwodny wrocił do Sewastopola.
W tym czasie UC 23, który wyszedł w morze 13 maja, do 1 czerwca patrolował podejście do Noworosyjska, gdzie zatrzymało się jądra Floty Czarnomorskiej. Okręt skontrolował na podejściach do portu kilka statków, po czym 3-go wrocił do Sewastopola, a po dalszych 3 dniach odszedł do Stambułu.
W oparciu o tę bazę okręt podwodny przeprowadził swój ostatni patrol bojowy na Morze Egejskie we wrześniu-październiku 1918 roku, w czasie którego zatopił jeszcze 2 parowce i 16 żaglowców oraz postawił 18 min.
W dniu 19 czerwca 1918 w związku z powrotem z Noworosyjska do Sewastopola części okrętów Floty Czarnomorskiej na czele z drednotem Wola, które podporządkowały się niemieckiemu ultimatum, na dozór w rejonie przejść przez pola minowe w rejonie głównej bazy wychodziły UB 14 i UB 42. Dowódca tego ostatniego okrętu KL Erich von Rohrscheidt zmarł nagle 26 czerwca, zaś jego ciało w dniach 1-3 lipca zostało przetransportowane do Stambułu, gdzie pochowano je na terenie niemieckiej ambasady. Do sierpnia obowiązki dowódcy pełnił LzS (ppor.) Nolde. We wrześniu 1918 UB 42 przeprowadził swój ostatni patrol bojowy pod dowództwem KL Lubbe (jego macierzysta jednostka UC 23 była w tym czasie dokowana w Stambule), zatapiając na Morzu Egejskim włoski statek i uszkadzając brytyjski. Po powrocie 20 września do Stambułu, Lubbe przejął własny podwodny stawiacz min, który 29-go wyprowadził na patrol na Morze Egejskie.
Pozostający w Sewastopolu UB 14 wychodził w morze tylko raz 22 lipca na poszukiwania zauważonego z brzegu żaglowca, następnie był dokowany i w początkach września powrócił do Stambułu, by więcej nie podejmować już patroli bojowych.
W Sewastopolu w ręce Niemców wpadły praktycznie wszystkie okręty podwodne dawnej rosyjskiej Floty Czarnomorskiej. Z uwagi jednak na brak odpowiednio licznego przeszkolonego personelu oraz wysoki stopień zużycia rosyjskich jednostek zaledwie 4 z nich zostały włączone do własnej flotylli podwodnej jako: US 1 (eks – Buriewiestnik), US 2 (eks – Orłan), US 3 (eks – Utka) oraz US 4 (eks – Gagara)18.
US 4 przeprowadzał próby w pobliżu Sewastopola w dniach 17 i 25 maja, po czym został wcielony w skład Kaiserliche Marine. US 3 dokonywał prób 13 czerwca, zaś z dniem 1 sierpnia 1918 roku został włączony w skład niemieckiej floty. Oba wspomniane okręty obsadzono z pomocą załogi UB 14 pod dowództwem OlzS Bodo Elleke. Nie wykluczone, że próby z pozostałymi dwoma dawnymi rosyjskimi okrętami podwodnymi przeprowadzała również załoga wspomnianej jednostki. Przebywający w tym czasie w Sewastopolu kpt. II rangi N. Monastyriew zauważył ze zdziwieniem, że niemieccy podwodnicy nie ryzykowali zanurzeń na rosyjskich okrętach, ograniczając się jedynie do manewrowania w położeniu nawodnym, zaś próbne zanurzenia wykonywano jedynie za pomocą dźwigu pływajacego.
Wykorzystać jednak praktycznie do swoich celów większych i lepiej uzbrojonych rosyjskich okrętów podwodnych Niemcy nie zdołali.
W październiku wyszła z wojny Bułgaria, która 1 listopada zawarła na Mudros zawieszenie broni. Turcja otwarła cieśniny dla państw Ententy. Już 2 listopada wyszły ze Stambułu UB 42 i UC 23 wraz z jednostką warsztatową Fleihs (eks-rosyjski Kronsztad), a także UB 14 i UC 37 (zbud. 1916, typ UC-II).19
————————-
18 “US” – oznacza skrót “U-Boot Sowietische”, niektóre źrodła mówią, że US 1 mógł być jeszcze innym zdobytym rosyjskim okrętem podwodnym, a mianowicie AG-21, co nie odpowiada jednak prawdzie.
19 UC 37 dotarł do Stambułu z Kotoru 18 lipca 1918 roku, zaś w sierpniu – październiku przeprowadził 2 patrole bojowe na Morze Egejskie, topiąc parowiec, 18 żaglowców, uszkadzając krążownik Endymion i stawiając 2 zagrody minowe (18 min).
Nie wiedziałem że Niemcy walczyli na Morzu Czarnym w I wojnie światowej.