Historia Łotewskich Sił Morskich 1919-1940 cz.1
1. HISTORIA ŁOTWY DO II WOJNY ŚWIATOWEJ W SKRÓCIE
Łotwa, będąca przed I Wojną Światową jedynym regionem Imperium Carskiego, w którym mówiono po łotewsku odzyskała niepodległość po jej zakończeniu:
- 18 listopada 1918 roku proklamowanie Republika Łotwy.
- 1919-20: Wojna o Niepodległość – walki wojsk łotewskich nacjonalistów, rosyjskich białogwardzistów oraz żołnierzy korpusu niemieckiego przeciwko łotewskim Bolszewikom. Łotewscy nacjonaliści pod przywództwem rządu tymczasowego kierowanego przez Kārlisa Ulmanisa uzyskali później wsparcie sił brytyjskich i francuskich. Zajmowane przez Bolszewików terytorium Łotwy miało tymczasowy radziecki rząd łotewski, którym kierował Pēteris Stučka.
Po wyzwoleniu Rygi spod okupacji bolszewickiej przez wojska łotewskie i niemieckie pod koniec kwietnia 1919 roku miała miejsce próba zmiany rządu tymczasowego. W Rydze został powołany wspierany przez Niemców rząd pod przywództwem Andrievsa Niedra. Do lipca 1919 roku w północnej Łotwie walczyły także oddziały estońskie kontynuujące operację przeciwko armii Niemców Bałtyckich (Landeswehry). W skutek tego, w tym samym miesiącu z Lipawy powrócił rząd Ulmanisa, który znalazł tam schronienie przed Bolszewikami kiedy w grudniu 1918 roku zajęli oni Rygę. Bolszewicy wycofali się do położonej najdalej na wschód części Łotwy – Latgallii.
- 1 lutego 1920 roku: Zawieszenie broni pomiędzy rządem Ulmanisa, a Związkiem Radzieckim.
- 11 sierpnia 1920 roku: Traktat Pokojowy pomiędzy Łotwą, a Związkiem Radzieckim. Do końca miesiąca terytorium łotewskie zostało uwolnione od obecności wszystkich obcych sił zbrojnych.
- 23 sierpnia 1939 roku: Pakt o Nieagresji pomiędzy Niemcami i Związkiem Radzieckim – Układ Hitler – Stalin.
- 28 września 1939 roku: Podpisanie tajnego protokołu dodatkowego (Układ Ribbentrop – Mołotow), w którym Łotwa, Litwa i Estonia zostały włączone w strefę wpływów Związku Radzieckiego.
- 5 października 1939 roku: Łotwa została zmuszona do akceptacji „wzajemnej pomocy” Związku Radzieckiego, dającego Sowietom prawo do stacjonowania na terytorium Łotwy 25 tys. żołnierzy.
- 16 czerwca 1940 roku: Wiaczesław Mołotow przekazuje w Moskwie przedstawicielom łotewskim ultimatum zmuszającego Łotwę do podpisania paktu.
- 17 czerwca 1940 roku: Armia Czerwona rozpoczyna okupację Łotwy. Zostają przeprowadzone zmanipulowane wybory „Ludowego Saeimasu”, ma miejsce proklamowanie Łotewskiej SRR, powołany marionetkowy rząd Augustsa Kirhenšteinsa wcielił Łotwę do ZSRR. Aneksja została sformalizowana w dniu 5 sierpnia 1940 roku.
- Czerwiec 1941 roku: Łotwa zostaje zajęta przez okupacyjne wojska niemieckie w ślad za niemieckim atakiem na Zawiązek Radziecki.
2. ŁOTEWSKIE SIŁY MORSKIE MIĘDZY WOJNAMI ŚWIATOWYMI
Łotwa była zawsze domem żeglarzy, którzy pod panowaniem dynastii Kurzeme z księciem Jakobem i jego liczącą 30- 40 okrętów flotą, podróżowali również po oceanach aż do Afryki Zachodniej i Ameryki Południowej. Zbudowana w XVII wieku flota Kurzeme została całkowicie zniszczona podczas Wielkiej Wojny Północnej lat 1700-1721. Wojna ta stanowiła początek aneksji Łotwy przez imperium rosyjskie zakończonej w XVIII wieku i trwającej do jego końca podczas I Wojny Światowej.
Pierwszym okrętem, który w listopadzie 1918 roku podniósł czerwono-biało-czerwoną banderę nowej Republiki Łotwy był parowiec Maiga, drugim – Saratov. Przewiózł on tymczasowy rząd Kārlisa Ulmanisa z Lipawy z powrotem do Rygi w lipcu 1919 roku.
Marynarka Wojenna Łotwy zaczęła nabierać kształtu podczas Wojny o Niepodległość kiedy stało się jasne, że kraj posiadający linię brzegową o długości 496 km potrzebuje sił do jej obrony. Od początku zmagań z końca 1918 roku, każda z walczących stron wykorzystywała uzbrojone jednostki pływające, głównie mniejsze, przejęte z floty handlowej. W efekcie, w dniu 10 sierpnia 1919 roku młoda Łotewska Republika Narodowa sformowała Dywizjon Morski. W jego składzie początkowo operowało kilka jednostek handlowych, barkasów i barek, z których niektóre były w służbie zaledwie przez kilka tygodni1. Przebudowywany był niemiecki trałowiec M 68. Później, w dniu 10 października 1919 roku rząd Ulmanisa skonfiskował kilka transportowców i holowników znajdujących się pod kontrolą niemiecką. Chociaż podległe Ministerstwu Wojny, były one obsadzone przez załogi cywilne i nie były bezpośrednio przeznaczone do wspierania morskich działań bojowych. Postanowieniami Ligii Narodów z października 1920 roku Łotwie pozwolono na utworzenie i wykorzystywanie marynarki wojennej. Jej pierwszy, znaczący okręt – kanonierka Virsaitis (eks- M 68) – został wprowadzony do służby w dniu 12 czerwca 1921 roku. W tym samym roku Dywizjon otrzymał także dwie mniejsze jednostki – barkasy Komēta (eks- A-15) i Gaujā (eks- A-16), które należały do floty Ministerstwa Wojny. Ponieważ sytuacja finansowa kraju nie pozwalała na kontynuowanie budowy pełnowartościowej floty, Dowództwo Marynarki Wojennej zostało rozwiązane pod koniec 1921 roku. W Sztabie Generalnym Sił Zbrojnych pełnił dalej służbę tylko jeden oficer do specjalnych zadań morskich – hrabia Arčibald Keizerlings. Firmował on szereg programów budowy floty, których kulminacją była przedstawiona we wrześniu 1922 roku koncepcja jej wyposażenia w 4 okręty podwodne, 4 niszczyciele, 1 eskortowiec, 2 trałowce, 12 samolotów i 1500 min. W dniu 1 grudnia 1922 roku, w ramach Służby Lotniczej łotewskich Sił Zbrojnych sformowano Powietrzny Dywizjon Marynarki, który już w 1923 roku został podporządkowany oficerowi do specjalnych zadań morskich. W składzie Dywizjonu operowały z Lipawy cztery łodzie latające Savoia S.16bis.
——————–
1 Jedna z takich jednostek – były ryski holownik – stał się ostatecznie estońską kanonierką Meeme (patrz Rozdział 3.1).
Przeczytaj też:
Cataliny – mordercy niemieckich U-Bootów cz.1
Ciekawostka historyczna – Co to jest – Czarna dziura atlantycka?
Ciekawostka historyczna – Dlaczego niemieckie U-Booty nazywano „pływającymi karawanami”?
