Baza Kriegsmarine w Świnujściu

Baterie zaporowe (Sperrbatterie)

Były budowane w pasie nadmorskich wydm skąd miały doskonały wgląd na redę portu. Stawiano im dwa zasadnicze zadania: obronę podejść do portu i wybrzeża przez wrogie okręty oraz ochronę portu przed wrogim lotnictwem. Każda z baterii posiadała standardowo cztery obiekty bojowe dla dział 105 lub 128 mm. Kierowanie ogniem odbywało się ze stanowiska dowodzenia posiadającego dalmierze o bazie 6 metrów. Baterie zaporowe były obsadzane przez kadetów z Marine-Flak-Abteilung 233.

• bateria zaporowa AwinoujEcie (1. Batterie)
• bateria zaporowa przy obecnej granicy (2. Batterie)
• bateria zaporowa ¸unowo 4 x 128 mm (3. Batterie?)
• bateria zaporowa Lubiewo (4. Batterie?)
• bateria zaporowa Warszow (6. Batterie?)

Baterie polowe

Baterie polowe były obsadzane przez kadetów z Marine-Flak-Abteilung 711. Składały się z kilku dział osadzonych na betonowych ławach. Pozostałe obiekty pomocnicze były zbudowane z drewna, ziemi i prefabrykatów. Brak dokładnych informacji o ich lokalizacjach. Wiadomo jedynie, że jedna z nich znajdowała się na Wyspie Karsibor, w jej centrum i chroniła kompleks koszarowy marynarki. Można domniemywać że jedna lub kilka znajdowało się w obszarze stoczni Burmester w Czajczynie dla ochrony tamtejszego kompleksu przemysłowego.

Baterie nadbrzeżne

Rozpoczęty, w latach trzydziestych, projekt fortyfikowania przewidywał budowę kilku baterii nadbrzeżnych rożnych kalibrów począwszy od 150 mm do 305 mm. Do tego celu wykorzystano istniejące już obiekty często z XIX wieku. W okresie II wojny w systemie obrony bazy funkcjonowały:

• Batterie “Goeben” – Bateria została zlokalizowana w lasach pomiędzy miejscowościami Ognica (Werder) i Przytor (Pritter). Pod koniec 1939 r. osiagnęła tymczasową gotowość bojową. Główną jej bronią miały być trzy działa kalibru 305 mm. Jednakże z powodu wielu czynników m.in. niedostatecznego rozwoju dział tegoż kalibru, schrony koszarowo-bojowe przystosowano dla dział S. K. L./45 o kalibrze 280 mm. W 1940 r. działa zostały zdemontowane i przeniesione do Norwegii, gdzie od marca 1941 r. funkcjonowały jako “Batterie Husöen” (1/M. A. A. 507) na Wyspie Tarva.
• Strandbatterie – “Bateria Plażowa” została zbudowana w latach 1909-1910 na Warszowie (Osternothafen). Pierwotnie posiadała 4 działa S. K. L/40 kalibru 150 mm osadzone na jednolitym schronie bojowym. W okresie II wojny światowej liczbę dział zwiększono do pięciu. Dwa pozostawiono na pierwotnych podstawach, kolejne trzy osadzono na dobudowanych samodzielnych schronach bojowych.
• Forstbatterie – Została wybudowana w latach 1908-1910 na Warszowie (Ostswine). Była ona bliźniaczka Plantagenbatterie. Prawdopodobnie w latach II wojny światowej nie posiadała uzbrojenia.
• Batterie “Mars” – Zbudowana została jako pomocnicza, polowa, bateria dla wsparcia działań Plantagenbatterie. Znajdowała się przy obecnej granicy państwowej. Prawdopodobnie w okresie II wojny nie uzbrojona (?).
• Batterie “Vineta” – Bliźniaczka baterii “Mars”. Współdziałała z baterią “Forst”. Jej obiekty znajdują się w lasach na północ od Przytoru. Prawdopodobnie nie posiadała podczas II wojny uzbrojenia⁸.

Szkolny odział artylerii nadbrzeżnej (Kustenartillerie-Lehrabteilung)⁹

Oddział zajmował się szkoleniem personelu dla oddziałów artylerii marynarki (Marine Artillerie Abteilung). W trzech grupach szkolnych kadeci przechodzili przeszkolenie zgodnie z odpowiednią specjalnością.

• Plantagenbatterie (1. Lehrgruppe) – Została zbudowana w latach 1908-1911 w parku zdrojowym w Świnoujściu. Pierwotnym uzbrojeniem było 6 moździerzy 210 mm. Obiekty baterii, w okresie międzywojennym, zostały poddane gruntownej modernizacji i przystosowane dla dział kalibru 210 mm. Pod koniec wojny baterię uzbrojono w 3 działa 203 mm na pojedynczych lawetach.
• Batterie Henningen (2. Lehrgruppe) – Obiekty baterii zostały wybudowane pod koniec wojny, prawdopodobnie w 1944 roku, na świnoujskich wydmach. Pierwotnie funkcjonowała jako półbateria, posiadając dwa schrony bojowe z działami 150 mm. Później otrzymała kolejne dwa stanowiska bojowe. W skład kompleksu wchodziło także stanowisko kierowania ogniem, stanowisko reflektora oraz schrony amunicyjne.
• Westbatterie (3. Lehrgruppe) – Bateria została zlokalizowana w starym forcie artyleryjskim z XIX w. (1848 r.) zlokalizowanym obok obecnego Basenu Północnego. W okresie II wojny światowej na jego terenie zbudowano 5 działobitni pod działa kalibru 150 mm. Do kierowania ogniem służyły dwa dalmierze umieszczone na pięciokondygnacyjnym obiekcie bojowo-szkoleniowym. Obok niego zlokalizowano metalowa wieżę służącą jako podstawa pod jedna ze stacji radiolokacyjnych.
• Oddział radiolokacji (Funkmeß) – Zlokalizowany został na zachód od ujścia Świny. Jego celem było szkolenie kadetów w obsłudze stacji radiolokacyjnych dla baterii nadbrzeżnych.

Oddział zajmował się szkoleniem personelu dla oddziałów artylerii marynarki (Marine Artillerie Abteilung). W trzech grupach szkolnych kadeci przechodzili przeszkolenie zgodnie z odpowiednią specjalnością.

Oddział zajmował się szkoleniem personelu dla oddziałów artylerii marynarki (Marine Artillerie Abteilung). W trzech grupach szkolnych kadeci przechodzili przeszkolenie zgodnie z odpowiednią specjalnością.

Plantagenbatterie (1. Lehrgruppe) – Została zbudowana w latach 1908-1911 w parku zdrojowym w Świnoujściu. Pierwotnym uzbrojeniem było 6 moździerzy 210 mm. Obiekty baterii, w okresie międzywojennym, zostały poddane gruntownej modernizacji i przystosowane dla dział kalibru 210 mm. Pod koniec wojny baterię uzbrojono w 3 działa 203 mm na pojedynczych lawetach.

Batterie Henningen (2. Lehrgruppe) – Obiekty baterii zostały wybudowane pod koniec wojny, prawdopodobnie w 1944 roku, na świnoujskich wydmach. Pierwotnie funkcjonowała jako półbateria, posiadając dwa schrony bojowe z działami 150 mm. Później otrzymała kolejne dwa stanowiska bojowe. W skład kompleksu wchodziło także stanowisko kierowania ogniem, stanowisko reflektora oraz schrony amunicyjne.

Westbatterie (3. Lehrgruppe) – Bateria została zlokalizowana w starym forcie artyleryjskim z XIX w. (1848 r.) zlokalizowanym obok obecnego Basenu Północnego. W okresie II wojny światowej na jego terenie zbudowano 5 działobitni pod działa kalibru 150 mm. Do kierowania ogniem służyły dwa dalmierze umieszczone na pięciokondygnacyjnym obiekcie bojowo-szkoleniowym. Obok niego zlokalizowano metalowa wieżę służącą jako podstawa pod jedna ze stacji radiolokacyjnych.

Oddział radiolokacji (Funkmeß) – Zlokalizowany został na zachód od ujścia Świny. Jego celem było szkolenie kadetów w obsłudze stacji radiolokacyjnych dla baterii nadbrzeżnych.

——————–

⁷Uzupełnieniem obrony portu był zdobyczny przez Niemców francuski pociąg pancerny. Posiadał 4 działa 194 mm. Jego miejscem stacjonowania była bocznica kolejowa w rejonie baterii “Goeben”. Brak informacji jakoby jego działa były wykorzystywane przez artylerzystów marynarki jak i oddziały lądowe. Po wojnie zdobyczny polski, służył w PMW.

⁸Niektóre źrodła podają informację jakoby bateria posiadała działa 150 mm. Jednakże brak informacji archiwalnych mogących potwierdzić tę tezę.

⁹Czwarty oddział artylerii nadbrzeżnej 4. Lehrgruppe został zlokalizowany w Althagen w celu obrony cieśniny Gedser. Posiadał 4 działa 170 mm.