Baza Kaseburg

Baza U-bootów i promów AFP powstała w miejscu starej przystani promowej Uznam-Karsibor istniejącej tutaj od 1881 roku. Po przejęciu terenów przystani w 1942 r. marynarka gruntownie przebudowała je sytuując wejście do basenu od strony Starej Świny. Od tamtej pory przystań spełniała rolę bazy dla okrętów szkolnych i pomocniczych. Cumowały tutaj m.in. U-booty z 4 szkolnej flotylli ze Szczecina, kutry KFK z KFK-Schulflottille oraz szkolne S-booty. W 1945 roku stacjonowały tutaj promy artyleryjskie AFP z 8 flotylli.

W 1944 ukończono na wyspie Karsibor kompleks koszarowy dla kadetów marynarki (Schnellboot-Lehr-Division). Szkolili się praktycznie na kutrach torpedowych oraz kutrach KFK. Baza korzystała z nabrzeży basenu bazy U-bootów, a także ze specjalnie wybudowanych dla niej drewnianych pomostów na Starej Świnie.

Pomocnicze kotwicowiska

Częste naloty zarówno aliantów zachodnich jak i lotnictwa radzieckiego zmusiły przebywające w Świnoujściu okręty do bazowania w dużych odległościach od siebie w wielu zakamarkach portu. Do takich celów jako pomocnicze kotwicowisko wykorzystywano wody Kanału Piastowskiego (Kaiserfahrt). Okręty ustawione były tam dziobem ku wodom Zatoki, aby w razie spodziewanego nalotu szybko opuścić wąskie kanały portowe. Brzegi kanału były pokryte gęsta siecią transzei umożliwiających ochronę zbędnej załogi okrętowej podczas nalotu. W 1945 r. na tymże kanale cumowały jednostki Kampfgruppe 2, a u jego północnego wylotu spoczął na dnie ciężki krążownik Lützow. U wlotu do Kanału Mielińskiego (Mellinkanal), niedaleko obecnej przystani promowej zbudowano 5 dużych metalowo-betonowych dalb, oddalone od grzęsistego brzegu na odległość kilku metrów zapewniały bezpieczne kotwiczenie przy nich jednostek i zapewniały szybkie połączenie z lądem za pomocą specjalnych pomostów.

Składnice amunicyjno-materiałowe i zaplecze stoczniowe

Obiekty te funkcjonowały w ramach systemu MAUREB (Marineausrustungs-und Reparaturbetrieb) czyli zakładów naprawczo-zaopatrzeniowych marynarki. Oddział był podporządkowany stoczni marynarki (Kriegsmarinewerft Kiel) w Kilonii³.

Zbrojownia Mulnik

Cały obszar pomiędzy basenem południowym a Mulnikiem został zaadaptowany na zaplecze materiałowo-techniczne dla potrzeb marynarki. Pierwsze prace ruszyły już w 1935 roku, a cały kompleks został oddany do użytku w 1938 r., jednakże prace budowlane nad nowymi obiektami trwały aż do 1944 roku. Cały obszar został pokryty gęsta siecią torów kolejki normalno i wąskotorowej łączącej wszystkie obiekty i nabrzeża. Na tym rozległym terenie powstała duża składnica amunicyjna przechowująca i wytwarzająca sprzęt wojenny. Zlokalizowano tam montownię min, torped i bomb głębinowych, hale remontowe dla uzbrojenia okrętowego, podziemne zbiorniki paliwowe oraz wiele pomocniczych obiektów. Obronę przeciwlotnicza stanowiły pojedyncze stanowiska działek oraz pobliska bateria Mielin.

Po wybudowaniu składnicy postanowiono wykorzystać wody pobliskiego Mulnika (Heidefahrt) jako baza dla niewielkich jednostek pływających. W 1939 r. ruszyły prace hydrotechniczne mające na celu pogłębienie basenu z 1,5 do 3 metrów oraz budowę nadbrzeża. Rezultatem tych prac było wybudowanie, od strony składnicy, 500 metrowego nabrzeża wyposażonego w slip służący do wciągania małych jednostek lub wodnosamolotów na lad. Nad brzegiem znajdowało się torowisko dużego dźwigu oraz przemyślany system torowisk i obrotnic kolejowych.

Od strony Kanału Mielińskiego zbudowano 150 metrowej długości, wysokie, nabrzeże służące do zaopatrywania większych jednostek w amunicję i paliwo. Obok znajdowała się baza paliwowa, która składała się z 300 metrowego nabrzeża i wysokiego betonowego pirsu. W jej rejonie znajdowały się pomocnicze, podziemne zbiorniki paliwowe, które były uzupełniane z magazynów koło Basenu Południowego.

Zbrojownia Ognica

Na wyspie Wolin niedaleko Ognicy (Werder) w okresie wojennym zbudowano ukryta w gęstym lesie zbrojownię. Jej zadaniem było magazynowanie wszelkiego rodzaju amunicji dla marynarki wojennej i garnizonu twierdzy. Obiekty magazynowe rozciągały się od kompleksu baterii “Goeben” aż do Ognicy. Zaopatrzenie garnizonu i floty odbywało się siecią kolejową lub poprzez załadunek sprzętu na barki dzięki dwom (4?) drewnianym pirsom zbudowanym na Starej Świnie.

Obok dzisiejszej stoczni remontowej znajdował się także kompleks hal produkcyjnych, w których odbywał się montaż torped okrętowych.

Pozostałe zbrojownie

Trzecia zbrojownia znajdowała się na południe od Świnoujścia niedaleko Zalewu Szczecińskiego na Wyspie Uznam. Była ona połączona z portem kolejką wąskotorową. Obecnie jej tereny są niedostępne. Kolejna położona była w odległości kilkunastu kilometrów od portu w miejscowości Stolpe na Wyspie Uznam. Połączona była torowiskami z miastem oraz z pobliskim zalewem gdzie zbudowano małą przystań dla barek transportowych.

——————–

³za S. Breyer Kriegsmarinealltag 1933-45 Werften, Arsenale, Basen, Liegehüfen.