Zagłada Ghazi

Dezinformację oparto na celowo rozpuszczanych bazarowych plotkach, które szybko docierały do Pakistańczyków, jednak podstawowa rola przypadła staremu niszczycielowi Rajput¹² dowodzonemu przez kpt Inder Singha, który miał pozorować lotniskowiec Vikrant. Niszczyciel znajdując się w odległości około 160 Mm od Vishakapatnam robił dużo szumu w eterze prowadząc nader ożywioną korespondencję radiową mającą sugerować, że w rejonie tym znajduje się duża jednostka nawodna.

1 grudnia 1971 roku około godz. 16.00 na pokład Rajput dotarła informacja, że kilka dni wcześniej zauważono pakistański okręt podwodny przechodzący w pobliżu Cejlonu, co oznaczało, że obecnie winien się on znajdować gdzieś w rejonie między Madras a Vishakapatnam.

W tych okolicznościach wobec potencjalnego zagrożenia ze strony znajdującego się w pobliżu nieprzyjacielskiego okrętu podwodnego wygaszono wszystkie światła nawigacyjne na torze wodnym prowadzącym do portu, a niszczyciel po uzupełnieniu paliwa wyszedł w morze, gdzie rozpoczął poszukiwania przeciwnika na podejściach. Liczono przy tym, że powodu ciemności Ghazi zmuszony będzie do wynurzenia się na powierzchnię by ustalić swoje położenie i zorientować się w sytuacji. W dniu 2 grudnia Rajput opuścił Vishakapatnam i wyszedł w morze na dozór by nazajutrz 3 grudnia powrócić do bazy. Po uzupełnieniuniu zapasów z pilotem na pokładzie okręt ponownie opuścił bazę krótko przed północą z 3/4 grudnia 1971 roku.

Do portu Vishakapatnam prowadził wąski wodny tor wejściowy, który wszystkie jednostki tak handlowe jak i wojenne pokonywały zawsze z pomocą pilota, zdawanego przy zewnętrznej boi wyznaczającej początek toru. Wyprowadzając okręt z portu w połowie długości toru wodnego dowodzący niszczycielem kpt. Inder Singh zdał sobie sprawę, że zatrzymując się w momencie zdawania pilota na boi wejściowej stanowić może doskonały cel dla zaczajonego na podejściach do bazy nieprzyjacielskiego okrętu podwodnego. Kpt Inder Singh zatrzymał swój okręt wysadzając pilota bezpośrednio na torze wodnym, po czym samodzielnie kontynuował marsz, stopniowo zwiększając prędkość, tak że maksymalną osiągnął przy boi wejściowej. Wkrótce po minięciu boi wejściowej toru wodnego około północy z 3/4 grudnia 1971 roku sonar niszczyciela Rajput wykrył w pobliżu obecność okrętu podwodnego. Równocześnie prawo burtowy obserwator zameldował o podejrzanym wzburzeniu powierzchni wody na prawo od dziobu jednostki. Dowódca niszczyciela uznał odkrycie za ślad po niedawnym zanurzeniu się okrętu podwodnego i rozkazał odpalić w tym kierunku 2 bomby głębinowe.

Około godz. 00.15 4 grudnia 1971 usłyszano dwie równoczesne potężne eksplozje, które odnotowały także baterie artylerii nadbrzeżnej w pobliskim Vishakapatnam, meldując o nich dowództwu. Siła nieodległej eksplozji wstrząsnęła również kadłubem Rajput. Była ona tak duża, że w wielu budynkach na wybrzeżu powypadały szyby z okien, co spowodowało, iż mieszkańcy początkowo sądzili, że mają do czynienia z trzęsieniem ziemi.

Już we wczesnych godzinach rannych 4 grudnia 1971 nurkowie przystąpili do przeczesywania miejsca eksplozji, tym bardziej, że rybacy sygnalizowanie o pojawiających się w pobliżu plamach oleju napędowego na powierzchni morza. Nurkowie szybko odnaleźli zatopiony obiekt na głębokości około 45 m. Równocześnie z powierzchni morza zebrano szereg pływających przedmiotów i resztek opatrzonych amerykańskimi napisami, co zdawało się jednoznacznie wskazywać na ich pochodzenie z okrętu podwodnego Ghazi należącego przecież do typu Techn. Dowódca Zespołu Wschodniego wiceadm. N. Krishnan chciał mieć jednak całkowitą pewność co do identyfikacji wraku. W dniu 5 grudnia nurkowie ostatecznie rozpoznali sylwetkę spoczywającego na dnie okrętu jako jednostkę pakistańską. W trzecim dniu poszukiwań, 6 grudnia 1971 nurkowie zdołali otworzyć właz kiosku i dotrzeć do wnętrza Ghazi. Z jego pokładu wydobyto “Księgę poprawek hydrograficznych” oraz druki opatrzone oficjalną pieczątką dowódcy okrętu, które natychmiast przesłano do New Delhi. Wśród wydobytych z wraku dokumentów znalazły się między innymi rozkazy poniższej treści:

– 21 listopada 71 21.17 – “Uzbroić wszystkie torpedy”

– 23 listopada 71 19.05 – “Przyjąć stan gotowości”

– 25 listopada 71 23.07 – “Zająć sektor “Victor”, wywiad skazuje, że lotniskowiec znajduje się w porcie”¹³

Zatopienie w dniu 4 grudnia 1971 roku pakistańskiego okrętu podwodnego Ghazi, które oficjalnie zapisano na konto ataku bombami głębinowymi przeprowadzonego przez niszczyciel Rajput uwolniła indyjski Zespół Wschodni przed jedynym praktycznie realnym zagrożeniem, co pozwoliło na przeprowadzenie jeszcze w tym samym dniu ataków przez samoloty pokładowe z lotniskowca Vikrant na cele lądowe w Cox`s Bazar i Czattagam (Chittagong) w Pakistanie Wschodnim¹⁴.

Spoczywający na relatywnie niewielkiej głębokości wrak Ghazi nie został wydobyty i po dziś dzień pozostaje w mule w pobliżu wejścia na tor wodny prowadzący do portu Vishakapatnam, mimo że zarówno Stany Zjednoczone jak i Związek Radziecki oferowały się przeprowadzić operację jego podniesienia na własny koszt. Tym samym trudno jest w sposób ostateczny ustalić, co było przyczyną zatonięcia pakistańskiego okrętu podwodnego, bowiem prócz wspomnianej wyżej oficjalnej wersji funkcjonują również dość powszechnie inne, wskazujące także na wewnętrzną eksplozję jako przyczynę zagłady Ghazi.

Bezsporny jest fakt, że jednostka zatonęła w dniu 4 grudnia 1971 roku o godz. 00.15, co potwierdzili nurkowie wydobywając z wraka zegar, który zatrzymał się właśnie o tym czasie. Pozostałe okoliczności nie są już wcale tak jednoznaczne. Poważnie rozpatrywana jest hipoteza, że w dniu 3 grudnia pakistański okręt podwodny prowadził operację minowania podejścia do Vishakapatnam. Miny miały być ustawiane na głębokości około 30 m z interwałami 150 m. Zastosowane miny były wyposażone w liczniki wielokrotności, powodujące, że do ich uzbrojenia dochodziło dopiero po przejściu w pobliżu określonej liczby jednostek pływających. Użycie bomb głębinowych w pobliżu postawionych min mogło jednak spowodować ich samoistne uzbrojenie się, a nawet przypadkowe zadziałanie.

————————-

¹²Rajput (eks-bryt. Rotherham) – niszczyciel, zbud. 1942 Clydebank, wyp. 1735/2495 t, dł. 109,3 m, szer. 10,8 m, zan. 4,8 m, turbiny parowe 40 000 KM, prędkość 32 w., zasięg 2500 Mm/20 w., uzbr.: 4 x 120 mm, 4 x 40 mm plot., 8 wt kal. 533 mm, 4 wbg, załoga 200 ludzi, brytyjski typ “R” zakupiony przez Indie w roku 1949.

¹³ wg Harry B., The sinking of…

¹⁴ wg Kubiak K., Działania morskie w wojnie indyjsko-pakistańskiej 3-17 grudzień 1971 r., “OW” nr 4/93.