SOSUS – „Tajna broń” cz. 3
Technologia przetwarzania sygnałów akustycznych z lat 1970 i 1980 z wykorzystaniem pojedynczych setek urządzeń LOFARgrams rejestrujących 24 godziny na dobę, każdego dnia wszelkie anomalia w głównym kanale dźwięku, była stopniowo zastępowana przez komputerowe stacje robocze, które mogły analizować przychodzące dane akustyczne cyfrowo i wyświetlać je na wielu monitorach komputerowych. Komputeryzacja doprowadziła do stopniowej redukcji liczby stacji operacyjnych NAVFACs. Nowe możliwości nie zostały jednak w pełni wykorzystane, gdyż w latach 90-tych doszło do zmiany koncepcji rozmieszczenia sowieckich okrętów podwodnych. Rosjanie kierowali głównie swoje strategiczne okręty podwodne w rejon morza arktycznego. Tam okręty były bezpieczne i praktycznie niewidzialne dla amerykańskiej sieci SOSUS.
<p>Dodatkowym czynnikiem utrudniającym funkcjonowanie całego systemu było zakończenie zimnej wojny. W 1991 roku zrezygnowano z części systemu IUSS (Integrated Undersea Surveillance System), który został przeznaczony do prac naukowych między innymi do śledzenia odgłosów wielorybów oraz innych ssaków oceanicznych. System SOSUS nie był już wtedy od dawna wielka tajemnicą.
Technologia przetwarzania sygnałów akustycznych z lat 1970 i 1980 z wykorzystaniem pojedynczych setek urządzeń LOFARgrams rejestrujących 24 godziny na dobę, każdego dnia wszelkie anomalia w głównym kanale dźwięku, była stopniowo zastępowana przez komputerowe stacje robocze, które mogły analizować przychodzące dane akustyczne cyfrowo i wyświetlać je na wielu monitorach komputerowych. Komputeryzacja doprowadziła do stopniowej redukcji liczby stacji operacyjnych NAVFACs. Nowe możliwości nie zostały jednak w pełni wykorzystane, gdyż w latach 90-tych doszło do zmiany koncepcji rozmieszczenia sowieckich okrętów podwodnych. Rosjanie kierowali głównie swoje strategiczne okręty podwodne w rejon morza arktycznego. Tam okręty były bezpieczne i praktycznie niewidzialne dla amerykańskiej sieci SOSUS.
Dodatkowym czynnikiem utrudniającym funkcjonowanie całego systemu było zakończenie zimnej wojny. W 1991 roku zrezygnowano z części systemu IUSS (Integrated Undersea Surveillance System), który został przeznaczony do prac naukowych między innymi do śledzenia odgłosów wielorybów oraz innych ssaków oceanicznych. System SOSUS nie był już wtedy od dawna wielka tajemnicą.
Dziś oraz plany na przyszłość
Współcześnie system SOSUS jest praktycznie niewykorzystywany, aktywne są obiekty Dam Neck w Wirginii, Whidbey Island w stanie Waszyngton oraz ST. Mangan w Wielkiej Brytanii. Ilość potencjalnie wrogich okrętów podwodnych o napędzie atomowym lub spalinowo – elektrycznym operujących na morzach i oceanach nie jest tak duża a dodatkowo okręty te są bardzo ciche.
System był i jest często wykorzystywany do śledzenia wielorybów i wykrywania nielegalnych połowów na te ssaki na pełnym morzu. Według naukowców kanał niskiego dźwięku jest często wykorzystywany przez humbaki oraz wieloryby. Naukowcy uważają, że zwierzęta mogą tak głęboko nurkować i komunikować się z innymi humbakami czy wielorybami na znacznych odległościach.
US Navy nadal bada możliwość wykrywania i śledzenia okrętów podwodnych przez system z wykorzystaniem aktywnych niskich częstotliwości.
W służbie pozostają również statki SURTASS, które choć wykonują obecnie inne zadania, mogą nadal odkrywać istotną rolę jako uzupełnienie sytemu SOSUS, gdyby zaszła taka konieczność.
SOSUS był śmiałym i nowatorskim przedsięwzięciem udanie opracowanym i wdrożonym na początku Zimnej Wojny. Przez wiele lat zapewniał Stanom Zjednoczonym bezprecedensową zdolność do wykrywania wrogich okrętów podwodnych, które mogły być istotnym zagrożeniem. System gwarantował możliwość śledzenia wrogich okrętów i wczesnego strategicznego ostrzegania. US Navy mogła śledzić okręty i rozpracowywać taktykę stosowaną przez Związek Radziecki, taka wiedza w okresie zimnej wojny była nieoceniona, tym bardziej, iż Związek Radziecki dysponował potężną flotą atomowych oraz spalinowych okrętów podwodnych.
System nadal jest wykorzystywany, gdyż Marynarka Wojenna Stanów Zjednoczonych tak szybko nie zamknie tego projektu gdyż nie wiadomo, co może przynieść przyszłość. Chiny, Indie a szczególnie Rosja, (która deklaruje odbudowę swego potencjału strategicznego) mogę być w przyszłości ewentualnym zagrożeniem. Posiadanie wówczas systemu, który można nadal rozwijać a sprawdził się w okresie zimnej wojny może być bezcennym.
Witold Rychter
Bibliografia
Edward C. Whitman, SOSUS The “Secret Weapon” of Undersea Surveillance
Sound Surveillance System (SOSUS) / GlobalSecurity.org
Sound SUrveillance System (SOSUS) / www.pmel.noaa.gov
Dr. Owen R. Cote, Jr. The Third Battle: Innovation in the U.S. Navy’s Silent Cold War Struggle with Soviet Submarines
UNDERSEAWARFARE, The Official Magazine of the U.S. Submarine Force 2004
UNDERSEAWARFARE, The Official Magazine of the U.S. Submarine Force 2005
Archiwum Uniwersytetu Harvarda, Biografia Fryderyka V. Hunt
Interview with Dr. Frederick Hunt By Leo Beranek and Charles Weiner At Harvard University December 18, 1964
www.fas.org/irp/program/collect/sosus.htm
www.en.wikipedia.org
www.it.wikipedia.org
Przeczytaj też:
SOSUS – „Tajna broń” cz. 1
SOSUS – „Tajna broń” cz. 2
SOSUS – „Tajna broń” cz. 3