SOSUS – „Tajna broń” cz. 3
Śledzenie radzieckich okrętów podwodnych było tym łatwiejsze, iż uwarunkowania geograficzne zmuszały radzieckie okręty podwodne do przejścia przez określone akweny morskie by dotrzeć do wyznaczonych wcześniej rejonów patrolowania. Dodatkowym czynnikiem ułatwiającym śledzenie radzieckich okrętów podwodnych był “hałas”, jaki wytwarzały te jednostki w porównaniu do okrętów amerykańskich. Radzieckie okręty podwodne były o około 30 decybeli głośniejsze od amerykańskich okrętów.
Przełom w rozbudowie SOSUS
Znaczącym krokiem zwiększającym potencjał SOSUS, było wykorzystanie małej floty cywilnych okrętów, które holowały kable do przechwytywania dźwięków z głębokiego kanału a następnie dzięki satelitom przekazywały uzyskane dane. Kable rozciągnięte były na odległość 8000 stóp.
Flota okrętów nazwana została SURTASS (Surveillance Tower Array Sensor System). Pierwszym okrętem, który wykonywał te zadania był USNS Stalwart (T-AGOS-1). Okręt rozpoczął służbę w kwietniu 1984 r. Flota składała się z 18 okrętów, a ostatni wszedł do służby w 1988 r. Okręty SURTASS wraz z urządzeniami brzegowymi otrzymały nazwę wspólną IUSS (Integrated Undersea Surveillance System).
W latach 60-tych wywiad radziecki dotarł do informacji o znacznych sukcesach Amerykanów w lokalizacji i śledzeniu radzieckich okrętów podwodnych. SOSUS przestał być wówczas tajemnicą. Konstruktorzy w ZSRR musieli się wtedy zmierzyć z nowym wyzwaniem, jak konstruować nowe jednostki by nie były wykrywalne przez SOSUS. Po pięciu latach Amerykanie zorientowali się, iż szumy radzieckich okrętów podwodnych znacznie zostały zredukowane a wykrycie ich było coraz trudniejsze. Do końca Zimnej Wojny wykrywalność i śledzenie radzieckich okrętów z roku na rok znacząco się pogarszała. Dodatkowo dowódcy radzieckich okrętów podwodnych zdając sobie sprawę z istniejącej sieci SOSUS oraz znając przybliżone rozmieszczenie czujników w miejscach przejścia znacząco ograniczali prędkość okrętu, tak by maksymalnie zmniejszyć szumy wytwarzane przez śrubę. Okręty były wtedy praktycznie nie do wykrycia.
Marynarka Stanów Zjednoczonych postanowiła wzmocnić system zmieniając taktykę stosowaną przez okręty wspomagające z floty SURTASS a działające w systemie IUSS. Okręty zostały rozmieszczone w miejscach przejścia radzieckich okrętów podwodnych i wyposażone w systemy czułych hydrofonów wykrywających nawet najcichsze okręty podwodne. Słabą stroną tego systemu była konieczność rozmieszczenia kilku okrętów, gdyż czujniki hydrofonów najlepiej działały na niewielkich odległościach. Nowa strategia została wprowadzona przez US Navy w 1985 r.