Rzeź rozbitków z HMAHS Centaur
Kapitan Centaura przestrzegał, by na okręcie nie było żadnej broni, tak by nie dać stronie japońskiej żadnego pretekstu do zatopienia jednostki. Świadczyć o skrupulatności kapitana pod tym względem mógł incydent, gdy zauważono, iż kierowcy karetek zaokrętowani na Centaura posiadają broń. Gwałtowny protest został dopiero zażegnany przedstawieniem odpowiedniego paragrafu konwencji haskiej, która dopuszczała noszenie broni przez personel w celu utrzymania porządku i obrony rannych.
Artykuł 8.
Ochrona należna okrętom szpitalnym i lazaretom ustaje, jeśli się ich używa do czynności szkodzących nieprzyjacielowi.
Fakt, że personel tych okrętów i lazaretów jest uzbrojony dla utrzymania porządku i obrony rannych i chorych, jako też fakt istnienia na okręcie urządzenia radiotelegraficznego, nie są uważane za mogące uzasadnić cofnięcie tej ochrony.2
12 maja 1943 roku HMAHS Centaur opuścił zatłoczony port w Sydney i skierował się według rozkazu, który otrzymał kapitan do Port Moresby na Nowej Gwinei, gdzie wojska australijskie toczyły zacięte walki z Japończykami. W dniu wypłynięcia na pokładzie jednostki znajdowało się:
- 64 członków personelu medycznego, w tym 12 australijskich pielęgniarek,
- 149 osób z polowej jednostki medycznej (2/12th Field Ambulance),
- 44 przydzielone do personelu jednostki medycznej
- 75 członków załogi.
W sumie zaokrętowane zostały 332 osoby. Okręt kierował się na północ, w rejon działań wojennych.
14 maja o godzinie 4.10 HMAHS Centaur płynął w pobliżu wyspy Moretan u wybrzeży Queensland, gdy w okręt uderzyła torpeda wystrzelona z japońskiego okrętu podwodnego. Trafiła w zbiornik paliwa znajdujący się dwa metry pod powierzchnią wody, tworząc otwór wielkości 8 do 10 metrów. Wybuch paliwa spowodował śmierć wielu osób, a część spłonęła żywcem. Atak nastąpił w bardzo wczesnych godzinach porannych, gdy większość personelu medycznego i załogi spała. Okręt momentalnie stanął w płomieniach i błyskawicznie zaczął tonąć.
Morze pełne krwi
HMAHS Centaur zatonął w ciągu około 3 minut, dlatego załoga jak i personel medyczny mieli bardzo mało czasu na opuszczenie tonącego okrętu w sposób zorganizowany, spuszczając na wodę szalupy ratunkowe. Przerażeni marynarze, żołnierze i personel medyczny po prostu skakali za burtę, szukając ratunku w wzburzonych wodach Morza Koralowego.
Okręt szpitalny został storpedowany przez japoński okręt podwodny I-177, którym dowodził komandor porucznik Hajime Nakagawa. Po ataku Japończycy wynurzyli się w miejscu, gdzie zatonął HMAHS Centaur, jednak biernie przyglądali się rozbitkom, nie udzielając im żadnej pomocy. Wkrótce I-177 zanurzył się i odpłynął.
Dla większości osób, którym udało się uratować z tonącej jednostki, nie było nadziei na ratunek. Część osób nie potrafiła pływać, a uciekając z tonącego okrętu, nie zdołała założyć kamizelek ratunkowych. Niekiedy były to osoby wyrwane ze snu i nie do końca orientowały się w sytuacji, co się dzieje z okrętem. Wielu utonęło, gdyż nie udało im się dotrzeć do szalup. Dźwięki wydawane przez tonący okręt, ruchy rozbitków oraz krew rannych przyciągnęły z czasem dziesiątki rekinów, które najpierw zaczęły pożerać unoszące się na wodzie zwłoki, a później zaatakowały pływających samodzielnie lub uczepionych szczątków okrętu rozbitków. Przerażające sceny pożeranych ludzi, przeplatane krzykami rozpaczy, rozszarpywanych ciał trwały przez wiele godzin.
Ratunek dla rozbitków przyszedł dopiero po trzydziestu sześciu godzinach, gdy amerykański niszczyciel USS Mugford 15 maja natrafił na tratwy ratunkowe. Do tego czasu wielu rozbitków zmarło w wyniku odniesionych ran.
W Australii opinia publiczna była zbulwersowana zatopieniem okrętu szpitalnego, który był odpowiednio oznakowany. Z 332 osób przebywających wtedy na okręcie uratowało się jedynie sześćdziesięciu trzech mężczyzn i jedna kobieta pielęgniarka Ellen Savage. Według relacji uratowanych atak torpedowy przeżyło ponad dwieście osób, które znalazły się w wodzie, lecz nie udało im się dotrzeć do tratw ratunkowych i ocalała ich jedynie jedna trzecia.
————————-
2Konwencja w sprawie zastosowania do wojny morskiej zasad konwencji genewskiej (X konwencja haska), Haga, 18 października 1907 r. (Prawo międzynarodowe i historia dyplomatyczna. Wybór dokumentów, wstęp i opracowanie L. Gelberg, PWN, Warszawa 1954, t. I, s. 269 – 273)
