Cataliny – mordercy niemieckich U-Bootów cz.1
Witold RYCHTER
W czasie II wojny światowej alianci rozbudowywali własne siły ZOP (zwalczanie okrętów podwodnych), które przeciwstawiałyby się niemieckim U-Bootom stale zagrażającym statkom i konwojom zmierzającym przez Atlantyk z USA do walczącej Anglii. Jednym z elementów ZOP była łódź latająca Catalina Consolidated PBY.
Łódź latająca Catalina operowała niemal we wszystkich akwenach morskich, na których prowadzono operacje bojowe. Latała nad Atlantykiem, Morzem Śródziemnym, Morzem Północnym a także nad Pacyfikiem Operowały od Alaski aż po Australią, latając dla wielu państw. Wykorzystywane początkowo głównie do celów zwiadowczych z czasem stały się ratunkiem dla tysięcy rozbitków oraz zmorą dla wrogich okrętów podwodnych. Cataliny wykorzystywano również do tropienia i atakowania okrętów baz dla U-Bootów oraz atakowania morskich szlaków komunikacyjnych Niemiec, Włoch czy Japonii.
Po I wojnie światowej w Japonii dojrzewała koncepcja rozwoju państwa poprzez politykę imperialną. Ograniczenia nałożone na Flotę Cesarską skutkowały rozwojem floty w oparciu o nowe projekty okrętów wojennych i podwodnych. Rozbudowa floty i agresywna polityka Japonii na początku lat 30 wzbudziła niepokój w US Navy. Stany Zjednoczone zorientowały się, iż Japonia rozwijając flotę rzuciła im wyzwanie o dominacje na Pacyfiku.
Powstanie lotnictwa zwiadowczego długodystansowego
US Navy potrzebowało samolotu zwiadowczego dalekiego zasięgu, który miałby odpowiedni zasięg i mógł przebywać długo w powietrzu. Ogłoszono przetarg, do którego zgłosiło się dwóch producentów Consolidated i Douglas. US Navy wybrała Consolidated ze względu na zaoferowaną cenę gdyż oba prototypy miały porównywalne parametry. Douglas wycenił swój samolot na 110 tys. USD a Consolidated na 90 tys. USD.
Marynarka zamówiła 60 sztuk XP3Y-1. Podczas lotu pokazowego długodystansowego pilot Knefler McGinnis po 17 godzinach i 33 minutach lotu pokonał ok. 3100 km, lądując w Coco Solo w Panamie. Następnie stamtąd poleciał do Alameda w Kalifornii pokonując dystans 5281 km, lecąc non stop przez 33 godz. I 40 minut.
Cataliny XP3Y-1 otrzymały odpowiednie uzbrojenie ofensywne. Łodzie latające wyposażono w dwa kaemy kal. 0,3 cala (7,62 mm), jeden w wieżyczce dziobowej a drugi w stanowisku pod ogonem, dwa kaemy kal. 0,3 lub 0,5 cala montowane w kadłubowych stanowiskach bocznych. Samolot mógł zabrać do czterech bomb głębinowych o masie 147 kg każda lub cztery bomby standardowe o masie 226 kg każda lub dwie torpedy Mk XIII o masie 452 ka. Każda.
Załoga XP3Y-1 (PBY-1 nazwa seryjna) składała się z 10 osób, choć najczęściej było ich 8. Mechanik i radiooperator byli często również strzelcami.
US Navy jeszcze podczas realizacji pierwszego zamówienia zamówiło kolejne 50 samolotów, które nieznacznie przeprojektowano. Otrzymały nazewnictwo PBY-2
Wcześniejsze łodzie latające PBY-1 miały czasami problemy ze startem przy znacznym obciążeniu. Nie chciały oderwać się od gładkiej powierzchni wody, szczególnie jak nie było fali. Czasami piloci potrzebowali wielu mil by wystartować. Zdarzało się, iż musieli wracać do miejsca startu i próbować jeszcze raz. W samolotach, PBY-2, PBY-3, PBY-4 montowano coraz silniejsze silniki. W PBY-3 były to silniki Pratt&Whitney R 1830-66 o mocy 900 KM a w PBY-4 silniki tej samej firmy, ale już o mocy 1050 KM. (R-1830-72).
Wybuch II wojny światowej
Gdy wybuchła II wojna światowa wzrosło zainteresowanie samolotami zwiadowczymi dalekiego zasięgu. Wielka Brytania chcąc przeciwstawić się niemieckim U-Bootom zamówiła w firmie Consolidated wszystkie dostępne samoloty. Royal Navy kupiła wówczas 106 samolotów najnowszej wersji PBY-5.
US Navy wysyłała na początku wojny samoloty na tzw. patrole neutralności na Atlantyk i na patrole obserwacyjne, które monitorowały ruch okrętów wojennych Japonii.
Catalina niemal z tygodnia na tydzień stała się najbardziej rozchwytywanym samolotem/łodzią latającą na świecie. Do firmy Consolidated zaczęły zgłaszać się rządy wielu państw: Kanady, Holandii (posiadłości w Indiach Wschodnich), Francji i Australii. Zainteresowanie łodziami latającymi Catalina było tak duże, iż firma Consolidated musiała uruchomić produkcję w drugim zakładzie. Produkcję licencyjną rozpoczęto w Kanadzie w Montrealu w zakładach Canadian Vickers. Tutaj zmontowano 424 samolotów Catalina wersji PBY-5A.
| Ciekawostka historyczna Ciekawostka historyczna – Co to jest – Czarna dziura atlantycka? |
Cataliny latały również w ZSRR, gdzie trafiły w wyniku pomocy Land-Lease Act. Oraz były tam produkowane na zasadzie licencji. Cataliny były tak popularnymi łodziami latającymi, iż latały w siłach zbrojnych aż 30 państw.
Przeczytaj też:
Pierwsze okręty podwodne Hiszpanii i Stanów Zjednoczonych
Rosyjski atomowy okręt podwodny AS-31 Losharik ma być gotowy w 2024 roku
Śledzenie pocisków rakietowych przez Amerykańskie Siły Kosmiczne (USSF)
Ciekawa historia
Niemcy nie mieli zbyt wesoło pod koniec wojny.
Ciekawa historia