Organizacja Połączonej Floty 6 grudnia 1941 roku

Kantai

Poza Rengō Kantai, floty występowały również w Shina Homen Kantai. Etymologicznie termin kantai zapisywany jest dwoma ideogramami oznaczającymi: kan – wzór, oraz tai – ugrupowanie. Zatem dosłowne tłumaczenie brzmiałoby „ugrupowanie wzorcowe”. W rozumieniu japońskim odpowiada on naszemu pojęciu floty. W Cesarskiej Marynarce Wojennej istniały dwa rodzaje flot: morskie (jap. kantai) i lotnicze (jap. kōkū kantai). Floty morskie powstawał pierwsze, geneza najstarszych sięgała 1903 roku. Floty lotnicze były jednostkami bardzo młodymi, można by rzec eksperymentalnymi. Zapewne dlatego, gdy Japończycy zdecydowali się na utworzenie flot lotniczych postanowili nie dodawać dookreśleń do flot morskich, uznając je domyślnie za te standardowe, a jedynie te pierwsze postanowili wyróżnić słowem kōkū (pol. lotnictwo). Głównym substratem floty morskiej był okręt, podczas gdy głównym substratem floty lotniczej był samolot, to zdaniem Japończyków całkowicie uzasadniało zastosowane rozróżnienie. W grudniu 1941 roku w ramach Połączonej Floty funkcjonowało 9 flot, w tym 7 morskich i 2 lotnicze.

Floty 1. i 2. były chronologicznie najstarsze. Tradycyjnie pierwsza grupowała pancerniki, uważane do rozpoczęcia II wojny światowej za najistotniejszą i najpotężniejszą klasę okrętów. Druga grupowała głównie krążowniki, szybkie skrzydło floty. Obie te floty posiadały ponadto potężne siły torpedowe, liczne niszczyciele wyposażone w najbardziej zabójcze pociski podwodne jakie ówczesny świat widział – torpedy kalibru 610 mm. Z kolei flota 6. grupowała głównie okręty podwodne. Za wyspecjalizowane należy uznać również obie floty lotnicze 1. i 11. Ta pierwsza skupiała lotniskowce (choć nie wszystkie), wraz z ich lotnictwem pokładowym. Ta druga skupiała w trzech flotyllach lotniczych gros najnowocześniejszych samolotów bojowych Japońskiej Marynarki Wojennej, jednak wbrew obiegowej opinii większość lotnictwa marynarki znajdowała się poza strukturami 11. Floty Lotniczej.

Nieco inaczej wyglądało uzasadnienie istnienia pozostałych czterech flot: 3., 4., 5. i Południowej Floty Ekspedycyjnej. Jednostki te nosiły pewne znamiona flot operacyjnych. Choć posiadały one przydzielone własne okręty i samoloty, to ich najważniejszym, stałym substratem były ich sztaby. Każdej z nich przydzielono bowiem terytorialny obszar działań, w ramach którego miały dokonywać podbojów, ale też prowadzić akcje obronne, w pierwszym okresie wojny. 3. Flota wiceadmirała Takahashi miała prowadzić ofensywę w ramach kampanii filipińskiej, a następnie sundajskiej. 4. Flota wiceadmirała Inoue otrzymała analogiczne zadanie w stosunku do Oceanii. 5. Flota wiceadmirała Hosogaya miała bronić Japonii. Południowa Flota Ekspedycyjna wiceadmirała Ozawy, miała atakować na kierunku malajskim, a następnie wspierać działania na kierunku sundajskim i birmańskim. Została ona specjalnie utworzona, ze względu na rozszerzenie wpływów Japonii na odległy rejon Indochin. 3. Flota miałaby nazbyt rozciągnięty akwen pod opieką. Wspomnianym czterem flotom, pozostałe udzielały doraźnych wzmocnień, przekazując własne okręty na czas prowadzenia konkretnych operacji, jednak formalnie bez zmiany stałego przypisania organizacyjnego. Po zakończeniu operacji „delegowane” okręty były powracały do macierzystej floty lub otrzymywały nowy przydział operacyjny. I tak przykładowo, należąca do 1. Floty 6. Flotylla Krążowników wspierała w pierwszych miesiącach wojny na Pacyfiku głównie 4. Flotę, zaś 7. Flotylla Krążowników udzielała się na rzecz Południowej Floty Ekspedycyjnej. Oczywiście to tylko wybrane przykłady. W każdym razie w sposobie traktowania przez Japończyków flot dowodzonych przez Takahashi, Inoue i Ozawę widać wiele podobieństw do znanego z lat 1943-1945 amerykańskiego systemu flot operacyjnych, których stałym elementem byli naczelni dowódcy i ich sztaby.

Sentai

Flotylle występowały nie tylko w obu grupach flot, lecz również w okręgach morskich. Etymologicznie termin sentai zapisywany jest dwoma ideogramami oznaczającymi: sen – okręt, statek, oraz tai – ugrupowanie. Zatem dosłowne tłumaczenie brzmiałoby „ugrupowanie okrętów”. Biorąc pod uwagę to co powiedzieliśmy powyżej, oczywiste jest przyjęcie w języku polskim tłumaczenia sentai słowem flotylla.

Flotylle były już znacznie bardziej zróżnicowane, niż floty. Bowiem każda gromadziła okręty lub samoloty przeznaczone do wspólnego rodzaju ataku. Stąd w Rengō Kantai wyróżniamy: flotylle artyleryjskie (jap. sentai), flotylle lotnicze (jap. kōkū sentai), flotylle torpedowe (jap. suirai sentai) i flotylle podwodne (jap. sensui sentai). Ponieważ artyleria była najstarszym środkiem walki, spośród wówczas stosowanych, uznano, że flotylle grupujące pancerniki i krążowniki mają charakter podstawowy i nie wyróżniano ich dodatkowymi określeniami. Pojęcie flotylla artyleryjska ma charakter wyłącznie poglądowy i nigdy faktycznie nigdy nie było stosowane. Natomiast spotykane w literaturze przedmiotu pojęcia Flotylla Pancerników (jap. Senkan Sentai), czy Flotylla Krążowników (jap. Junyōkan Sentai) mają jedynie charakter potoczny, nie oficjalny. Flotylle lotnicze już otrzymały dookreślenia, na identycznej zasadzie, co w odniesieniu do floty, czyli słowem kōkū. Z kolei broń torpedowa, jako narzucająca okrętom inną specyfikę ataku, doczekała się własnych flotylli, grupujących jednostki do tego wyspecjalizowane. Termin suirai, którym flotylle torpedowe wyróżniono, zapisuje się oryginalnie dwoma ideogramami oznaczającymi: sui – woda, oraz rai – piorun. Tak właśnie, bardzo poetycko, Japończycy nazwali torpedę, dosłownie „wodny piorun”. Nie mniej literacko wygląda pochodzenie pojęcia sensui, które wyróżniało flotylle grupujące okręty podwodne, po japoński sensuikan, czyli dosłownie „okręt chowający się pod wodą”. Etymologicznie wygląda to tak: sen – chować, nurkować; sui – woda; kan – okręt.

Idealna japońska flotylla artyleryjska powinna była składać się z 4 okrętów, pancerników albo krążowników, o możliwie zbliżonej charakterystyce bojowej, najlepiej jednego typu. Z flotyllą lotniczą był większy problem. Zależnie od tego, czy mówimy o tej skupiającej lotnictwo pokładowe, czy tej gromadzącej lotnictwo bazowe. Na początku wojny na Pacyfiku ta pierwsza powinna była wzorcowo posiadać na stanie 2 lotniskowce, w eskorcie dywizjonu niszczycieli, ale jej głównym substratem były oczywiście samoloty pokładowe wypełniające hangary na pływających lotniskach. Idealna flotylla torpedowa powinna była liczyć 17 okrętów, w tym krążownika lekkiego, stanowiącego jednostkę flagową, oraz 4 dywizjonów niszczycieli. Dla flotylli podwodnych nie bardzo da się stworzyć ów idealny wzorzec, choć zapewne również znalazłby się tam okręt flagowy i 4 dywizjony okrętów podwodnych. Jednak rzeczywistość znacznie odbiegała od powyższych ideałów, zwłaszcza jeśli idzie o flotylle torpedowe i podwodne, które wahały się od 2 do 4 dywizjonów.

Przeczytaj też:

Deutschland – podwodny statek handlowy

Ciekawostka historyczna – Cała prawda o kucharzach pracujących w kambuzie na U-Bootach

Cataliny – mordercy niemieckich U-Bootów cz.1

Cataliny – mordercy niemieckich U-Bootów cz.2

Ciekawostka historyczna – Czym tak naprawdę jest Termoklina?