Ił-38 – samolot dalekiego rozpoznania, wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych
Witold RYCHTER
Ił-38 w systemie kodowym NATO oznaczony jako May to samolot patrolowy dalekiego rozpoznania, wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych. Zaprojektowany został w 1967 roku przez biuro konstrukcyjne Siergieja Władimirowicza Iljuszyna. Do dziś znajduje się w służbie a po ostatnich modyfikacjach ma w niej pozostać jeszcze kilka lat.
Historia powstania samolotu
Samolot Ił-38 jest rozwinięciem samolotu Ił-18D – morskiej wersji patrolowej samolotu pasażerskiego Ił-18. Od swojego poprzednika różni się przekonstruowanym kadłubem, ma skróconą przednią część, a wydłużoną tylną, co sprawiło, że skrzydła przesunięta zostały ku przodowi. Prototyp aerodynamiczny został oblatany 28 września 1961 roku. Seryjne samoloty pojawiły się w 1967 roku zastępując patrolową wersję samolotu Tu-20. Do służby samolot wszedł w 1968 r. Samolot ten różni się od wersji pasażerskiej wydłużonym stożkiem ogonowym, przesunięciem płata do przodu oraz bogatym wyposażeniem elektronicznym.
Ił-38 początkowo wchodził w skład Floty Północnego Pacyfiku i Morza Bałtyckiego.
W marcu 1968 roku eskadra Ił-38s rozmieszczona została w Kairze w Egipcie. Pilotowana była przez radzieckie załogi. Na samolotach jednak widniały egipskie znaki. Eskadra została wycofana z Egiptu w 1972 r. Egipt był zainteresowany nabyciem tych samolotów jednak nigdy zamówienie to nie zostało zrealizowane.
Ił-38s był obecny w różnych rejonach świata podczas zimnej wojny. Samoloty startowały do patroli morskich z Aden w Południowym Jemenie, z Asmary w ówczesnej Etiopii, Libii oraz Syrii.
Dwa Ił-38s zostały zaatakowane i co najmniej jeden został zniszczony przez Ludowy Front Wyzwolenia Erytrei w 1984 roku. Ił-38s stacjonowały wtedy w Asmarze.
Obecnie na uzbrojeniu Rosji znajduje się ok. 40 tych maszyn, a w sumie zbudowano ich na potrzeby ZSRR – 65 sztuk. Pięć samolotów sprzedano dla marynarki wojennej Indii.
Po wielu latach służby samoloty Ił-38 poddano modernizacji. Modernizowany Ił-38 w Rosji i Indii określany jest jako Ił-38N i Ił-38SD (umowa dotycząca modernizacji pięciu Iliuszyn Ił-38 z Marynarki Wojennej Indii podpisana została w 2001 r.). Zmodernizowane samoloty mają pozostać w czynnej służbie do 2015 r. Ił-38N i Ił-38SD wyposażone zostały w nowy system wykrywania okrętów podwodnych zwany Novella (wersja eksportowa tego systemu nosi nazwę Sea Dragon).
Nowy system może wykrywać i przechwytywać statki nawodne i podwodne, jak również wykrywa miny. System jest w stanie śledzić ponad 30 celów jednocześnie w odległości do 320 kilometrów. Wykrywa również cele powietrzne i może współpracować z systemem satelitarnym GLONASS (Global Navigation Satellite System).
Novella składa się z kilku systemów m.in., do zwalczania okrętów podwodnych, systemu poszukiwawczo-ratowniczego, monitoringu ekologicznego, elektronicznych środków wsparcia, morskich i powietrznych systemów nadzoru.
Dodatkowo zwiększono długość kadłuba o 4 metry oraz przesunięto do przodu płaty skrzydeł. W ogonie umieszczono detektor anomalii magnetycznych (MAD), W zmodernizowanych samolotach zainstalowano w pełni cyfrowy system radaru wysokiej rozdzielczości wyświetlania danych, cieplne systemy przetwarzania obrazu, czujniki podczerwieni, magnetometr i nowe środki wywiadu elektronicznego ELINT. Ił-38 produkowany był w latach 1967 – 1972.
