Dwudziestolecie międzywojenne oraz II wojna światowa – czas budowania i bohaterów
Po II wojnie światowej – odbudowa w totalitarnym państwie
Po II wojnie światowej po raz kolejny odrodziło się w Polsce morskie szkolnictwo wojskowe, naznaczone jednak zupełnie nowymi warunkami politycznymi narzuconej komunistycznej władzy i sowieckiej dominacji. Początkowo w odbudowie PMW w pełni starano się nawiązać do tradycji okresu międzywojennego. Kontynuację mieli zapewnić przedwojenni oficerowie powracający z obozów jenieckich lub Zachodu. Wkrótce jednak oficerów tych aresztowano, torturowano i pod fałszywymi zarzutami skazywano na długoletnie więzienia lub karę śmierci. Już 24 lipca 1945 r. ponownie kmdr ppor. Adam Mohuczy (w 1949 r. był aresztowany, torturowany przez Informację Wojskową, skazany pod fałszywym zarzutem, zmarł w więzieniu w 1953 r.) otrzymał zadanie opracowania koncepcji funkcjonowania i programów nauczania dla projektowanej OSMW. Nabór do niej na trzyletnie szkolenie przeprowadzono od 5 do 9 lipca 1946 r. głównie wśród oficerów i podoficerów zawodowych jednostek Wojska Polskiego, w tym również MW. Większość przyjętych do szkoły słuchaczy miała wykształcenie ogólne na poziomie szkoły podstawowej lub tzw. małe matury (cztery klasy gimnazjum). Pierwsze roczniki podchorążych były jednocześnie najbardziej upolitycznione i najsłabiej przygotowane do studiów.
W roku szkolnym 1947/1948 w OSMW wydłużono czas nauczania z trzech do czterech lat. Odtąd pierwszy rok szkolenia przeznaczano na uzupełnienie ogólnego poziomu wykształcenia podchorążych w zakresie szkoły średniej ogólnokształcącej oraz przygotowanie do podjęcia, po ukończeniu OSMW, studiów w akademiach morskich Związku Sowieckiego. Pozostałe trzy lata poświęcano na szkolenie specjalistyczne.
Przybycie 1 listopada 1949 r. do OSMW oficerów sowieckich wpłynęło na rozpoczęcie kolejnych zmian organizacyjnych, w wyniku których proces dydaktyczny, struktura szkoły, a także umundurowanie podchorążych oparto na wzorach tego rodzaju szkół istniejących w ZSRR. W latach 1949–1950 określone komórki organizacyjne, szkoły, podporządkowane wydziałom lub bezpośrednio zastępcom komendanta OSMW, tworzyły tzw. cykle (przez łączenie pokrewnych przedmiotów). Od początku powstania OSMW, tzn. od 1946 r., wraz z rozbudową bazy szkoleniowej, zdobywaniem doświadczeń i osiąganiem odpowiedniego poziomu nauczania, szkołę angażowano w tworzenie nowych specjalizacji dla kadry zawodowej przez organizowanie kursów uzupełniających z zakresu wyszkolenia morskiego na poziomie szkoły oficerskiej dla podoficerów mianowanych do stopni oficerskich oraz kursów dokształcających dla oficerów – absolwentów szkoły, a także szkolenia oficerów rezerwy.
Już od 1948 r. czyniono starania o utworzenie Wyższej Szkoły Marynarki Wojennej (WSMW), zakładając, że uczelnia ta będzie stopniowo przekształcać się w uczelnię wyższą na prawach akademii, która przejmie na siebie obowiązek przygotowywania wyższej kadry dowódczej dla PMW. W związku z tym 11 czerwca 1955 r. przystąpiono do przeorganizowania OSMW w WSMW. Proces ten dokonywał się etapami w latach 1955–1959. W tym okresie funkcjonowały właściwie dwie szkoły morskie: OSMW i WSMW. Początkowo w WSMW kształcono podchorążych na czterech fakultetach: nawigacyjnym, łączności, broni morskich i technicznym. Były to jednolite 4-letnie studia zawodowe pierwszego stopnia. W grudniu 1955 r. na fakultecie technicznym WSMW wprowadzono 4,5-roczne jednolite studia magisterskie. Uczelnia 7 października 1956 r. otrzymała imię Bohaterów Westerplatte. W 1957 r. w WSMW fakultety zastąpiono dwoma wydziałami: pokładowym i technicznym. Pierwsze egzaminy dyplomowe dla słuchaczy Wydziału Pokładowego WSMW odbyły się w 1959 r., a do pierwszych egzaminów magisterskich na Wydziale Technicznym przystąpiono w 1961 r. W 1960 r. na obu wydziałach utworzono etatowe komendy, którym podporządkowano pododdziały podchorążych. Odtąd całością nauczania zajmował się Oddział Szkolenia, natomiast Wydział Naukowo-Badawczy organizował i zabezpieczał działalność uczelni oraz kierował nią w obszarze badań naukowych.
Akademia Marynarki Wojennej
W 1981 r. Wydział Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego (WNiUO) uzyskał uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora nauk technicznych w dyscyplinie geodezja i kartografia, a także w specjalności nawigacja morska. Ponadto od 1987 r. Wydział Mechaniczno-Elektryczny (WME) może nadawać stopień doktora nauk technicznych w specjalności budowa i eksploatacja maszyn. W 65. rocznicę utworzenia OSMW, 1 października 1987 r., WSMW przemianowano na Akademię Marynarki Wojennej (AMW). W ten sposób szkoła stała się akademią, której przywileje miała już od 1955 r. Współcześnie AMW oprócz kandydatów na żołnierzy zawodowych (podchorążych) kształci również oficerów i studentów cywilnych na czterech wydziałach:
- Wydziale Nawigacji i Uzbrojenia Okrętowego (WNiUO),
- Wydziale Mechaniczno-Elektrycznym (WME),
- Wydziale Dowodzenia i Operacji Morskich (WDiOM),
- Wydziale Nauk Humanistycznych i Społecznych (WNHiS).
Obecnie w uczelni zatrudnionych jest 16 profesorów, 43 doktorów habilitowanych i 81 doktorów. Główne święto Akademii przypada na dzień 1 października. Szczególnym wydarzeniem w dziejach PMW i AMW był rejs nawigacyjno-szkoleniowy dookoła świata na ORP „Iskra” pod dowództwem kmdr. por. Czesława Dyrcza. Połączono go z udziałem w Sail Indonesia ‘95 (18 kwietnia 1995 r. – 10 lutego 1996 r.). Podczas rejsu podchorążowie zapoznali się z warunkami hydrometeorologicznymi Oceanu Atlantyckiego, Oceanu Indyjskiego i Oceanu Spokojnego, odwiedzili 19 portów świata oraz opłynęli przylądek Horn. Długość przebytej trasy wyniosła prawie 37 000 mil morskich. W murach oksywskiej uczelni 1 października 1996 r. po raz pierwszy w historii polskiego szkolnictwa wojskowego naukę podjęły osoby cywilne. Niewątpliwie otwarcie gdyńskiej Alma Mater na studia cywilne sprawiło, że Akademia weszła w etap dynamicznego rozwoju. W czerwcu 1999 r. do egzaminów wstępnych na studia wojskowe dopuszczono po raz pierwszy kobiety.
W 2017 r. AMW świętowała jubileusz 95-lecia polskiego morskiego szkolnictwa wojskowego. Przez całe niemal stulecie jej społeczność tworzyli wybitni specjaliści, naukowcy, nauczyciele i wychowawcy. Dziś Akademia jest państwową uczelnią wyższą otwartą na potrzeby edukacyjne całego Pomorza. W ostatnich latach średnio w ciągu roku akademickiego w uczelni kształciło oraz szkoliło się do 8000 studentów, kursantów i oficerów. Rekordowo naukę rozpoczynało nawet 1500 nowych studentów, a na I i II stopniu studiów kształciło się prawie 4000 osób. W murach AMW studenci i kursanci zdobywają nie tylko wiedzę, lecz także umiejętności praktyczne, uczelnia jest bowiem wyposażona w dużą liczbę symulatorów i laboratoriów. Do dyspozycji studentów są m.in. symulatory GMDSS, nawigacji, siłowni okrętowych, broni podwodnej i artylerii. Najnowocześniejszym i jednocześnie ciągle rozbudowywanym jest symulator mostka nawigacyjnego. Bazę dydaktyczną doskonale uzupełniają nowoczesne multimedialne sale wykładowe, hala sportowa i najnowocześniejsza na Pomorzu biblioteka. Latem 2019 r. zakończona zostanie budowa krytej pływalni z ośmiotorowym basenem pływackim oraz z nurkowym basenem szkoleniowym o głębokości pięciu metrów, jedynym w województwie pomorskim zapewniającym uprawnienia do szkolenia nurków oraz szkolenia w zakresie indywidualnych technik ratunkowych.
Obecnie studenci wojskowi kształcą się na pięciu kierunkach: nawigacji, mechanice i budowie maszyn, mechatronice, informatyce oraz systemach informacyjnych w bezpieczeństwie. Studenci cywilni mają z kolei do wyboru trzynaście kierunków: nawigację, informatykę, mechanikę i budowę maszyn, automatykę i robotykę, mechatronikę, bezpieczeństwo narodowe, bezpieczeństwo wewnętrzne, bezpieczeństwo morskie państwa, systemy informacyjne w bezpieczeństwie, technologie kosmiczne i satelitarne, stosunki międzynarodowe, wojsko w systemie służb publicznych oraz pedagogikę.
Ponadto oferta dydaktyczna uczelni obejmuje kilkadziesiąt studiów podyplomowych (z reguły dwusemestralnych), w których tematyce i organizacji w pełni uwzględniono aktualne zapotrzebowanie oraz warunki rynkowe. Prowadzone są wojskowe studia podyplomowe, takie jak: taktyka marynarki wojennej (WDiOM), morska sztuka operacyjna (WDiOM), oraz cywilne studia podyplomowe, w tym m.in.: zarządzanie kryzysowe (WDiOM), zarządzanie logistyką (WDiOM), nawigacja satelitarna (WNiUO), hydrografia morska (WNiUO), ochrona danych osobowych i informacji niejawnych w stosunkach międzynarodowych (WNHiS), przygotowanie pedagogiczne (WNHiS), edukacja dla bezpieczeństwa (WNHiS), dyplomacja (WNHiS), bezpieczeństwo imprez masowych (WNHiS), działalność organizacji pozarządowych w UE (WNHiS) czy gerontologia (WNHiS).
Wydział Dowodzenia i Operacji Morskich (WDiOM) ma uprawnienia do nadawania stopnia naukowego doktora i doktora habilitowanego w zakresie nauk o bezpieczeństwie, a także w ramach swoich uprawnień prowadzi czteroletnie studia doktoranckie. Ponadto WME nadaje stopień naukowy doktora w zakresie nauk technicznych budowa i eksploatacja maszyn, a WNiUO – nauk technicznych geodezja i kartografia.
Wreszcie Centrum Doskonalenia Kursowego w strukturze WDiOM (kursy zamawiane MON) i pozawydziałowe jednostki, takie jak Ośrodek Szkoleniowy AMW (kursy zgodnie z konwencją STCW/IMO) oraz Studium Języków Obcych (kursy językowe), zapewniają kursy od jednodniowych aż do semestralnych, np. radarowe, ARPA, hydrograficzne klasy A i B, systemu nawigacji satelitarnej GPS, systemu bezpieczeństwa morskiego GMDSS, ochrony przeciwpożarowej, indywidualnych technik ratunkowych, medyczne i językowe.
Uczelnia konsekwentnie kultywuje swoje bogate tradycje wojskowe, naukowe i patriotyczne, którym przyświecają wartości zawarte w inskrypcji „AMOR PATRIAE SUPREMA LEX” górującej nad głównym placem oraz wyrażone w preambule statutu „MORZE, OJCZYZNA, OBOWIĄZEK”.
Źródło: Akademia Marynarki Wojennej.
Przeczytaj też: