Święto Lotnictwa Morskiego
102 lata temu, 1 lipca 1920 roku sformowano pierwszą w historii jednostkę polskiego lotnictwa morskiego – Bazę Lotnictwa Morskiego w Pucku. Dwa tygodnie później, 15 lipca 1920 roku z bazy tej wykonano pierwszy polski lot nad Bałtykiem. Dzień ten stał się świętem lotnictwa morskiego.
10 lutego 1920 roku, po odzyskaniu przez Polskę, na mocy Traktatu Wersalskiego, dostępu do Morza Bałtyckiego, generał Józef Haller, wraz z ministrem spraw wewnętrznych Stanisławem Wojciechowskim i dwudziestoosobową delegacją Sejmu, dokonał symbolicznych zaślubin Polski z Bałtykiem. Uroczystość odbyła się w Pucku, jedynym portowym mieście na odzyskanym wybrzeżu. 1 lipca 1920 roku na bazie istniejącej tutaj od 1911 roku infrastruktury niemieckiej lotniczej stacji badawczej Marynarki Wojennej utworzono polską Bazę Lotnictwa Morskiego. Już dwa tygodnie później, 15 lipca 1920 roku pierwszy lot nad Zatoką Pucką na, zmontowanym pospiesznie przez polskich mechaników, wodnosamolocie typu Friedrichshafen FF.33H, wykonał chor. pil. Andrzej Zubrzycki. Dzień ten stał się symboliczną datą początków polskiego lotnictwa morskiego. W okresie międzywojennym był świętem Morskiego Dywizjonu Lotniczego, powstałego w 1923 roku z przekształcenia Bazy Lotnictwa Morskiego. Na mocy rozkazu nr 96/MON z 11 lipca 1995 roku, kultywująca tradycje MDLotu, dopiero co utworzona, Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej otrzymała nazwę wyróżniającą Gdyńska, imię patrona kmdr por. pil. Karola Trzaski-Durskiego, jednego z dowódców MDLotu, oraz święto ustanowione na dzień 15 lipca.
Z tej okazji, dzisiaj na płycie lotniska 43. Bazy Lotnictwa Morskiego w Gdyni-Babich Dołach odbył się uroczysty apel kadry i pracowników RON BLMW. W jego trakcie odczytano okolicznościowy rozkaz, a Dowódca BLMW kmdr pil. Andrzej Szczotka wręczył zasłużonym żołnierzom i pracownikom Resortu Obrony Narodowej odznaczenia. Tytułem Zasłużony żołnierz RP z odznaką w III stopniu wyróżniony został oficer dowództwa BLMW. Ponadto Dowódca BLMW wyróżnił żołnierzy BLMW i pracowników RON uzyskujących bardzo dobre wyniki w wykonywaniu zadań służbowych listami gratulacyjnymi i dodatkowym urlopem wypoczynkowym. Uroczysty apel poprzedziła polowa msza św. którą celebrował dziekan MW ks. kmdr Zbigniew Rećko. Delegacje żołnierzy BLMW złożyły także wiązanki kwiatów pod obeliskiem upamiętniającym lotników, którzy zginęli służąc w lotnictwie MW, na cmentarzu MW w Gdyni-Oksywiu.
***
Od początku istnienia Brygady lotnicy morscy potwierdzali swój kunszt i profesjonalizm, aktywnie uczestnicząc w międzynarodowych ćwiczeniach. Już od połowy lat dziewięćdziesiątych prowadzono program wymiany eskadr, w trakcie którego wielokrotnie, na lotnisku w Gdyni-Babich Dołach, odbywało się wspólne szkolenie załóg samolotów Mig-21 bis z załogami niemieckich samolotów Tornado. Polscy piloci operowali także z bazy 2 Skrzydła Lotnictwa Morskiego w Eggebek, w rejonie Morza Północnego. W ramach takiej wymiany na lotnisku w Siemirowicach gościli francuscy lotnicy morscy, a załogi z Siemirowic operowały z lotnisk we Francji. Wymiany te zaowocowały w 1999 roku, kiedy to załogi samolotów i śmigłowców BLMW, po raz pierwszy od czasu oficjalnego przyjęcia w struktury NATO, uczestniczyły w międzynarodowych manewrach pod kryptonimem „Baltops 99”, dając się tam poznać z jak najlepszej strony. W lipcu tego roku polscy lotnicy morscy, po raz pierwszy jako przedstawiciele kraju członkowskiego NATO, wzięli udział w międzynarodowej paradzie lotniczej „International Air Tattoo” poświęconej 50 rocznicy powstania Sojuszu Północnoatlantyckiego. Na odbywających się wówczas w Fairford w Wielkiej Brytanii pokazach zaprezentował się śmigłowiec W-3RM Anakonda oraz samolot An-28B1R. W lipcu 2001 roku samoloty Mig-21 bis i śmigłowce ZOP Mi-14PŁ wzięły po raz pierwszy udział w manewrach morskich ze Stałym Zespołem Sił Morskich NATO na Atlantyku STANAVFORLANT w ramach ćwiczenia “Passex”.
Wraz z transferem ze Stanów Zjednoczonych fregat rakietowych typu Oliver Hazard Perry w 2002 roku, Brygada Lotnictwa MW otrzymała śmigłowce Kaman SH-2G Super Seasprite, tworzące nowy rodzaj lotnictwa – lotnictwo pokładowe. Doszły także nowe zadania. W 2001 roku dwa najstarsze samoloty Bryza poddano przebudowie do wersji monitoringu ekologicznego. Wyposażono je w system radarowy, skaner do badania grubości warstwy zanieczyszczeń i sporządzania ich map, system optyczny i video. Samoloty otrzymały nieoficjalne oznaczenie An-28E (Ekolog) i na podstawie umów międzyresortowych, we współdziałaniu z Urzędem Morskim prowadzą monitoring ekologiczny wód Morza Bałtyckiego.
Współczesny wymiar lotnictwa morskiego to specjalistyczne operacje lotnicze, które warunkują powodzenie każdej operacji morskiej. Działania prowadzone samodzielnie i we współdziałaniu z siłami okrętowymi w “trzecim wymiarze” przestrzeni morskiej to zwalczanie okrętów podwodnych, rozpoznanie jednostek nawodnych i wskazywanie celów okrętom, misje poszukiwawczo-ratownicze oraz transport taktyczny. Ze względu na wyspecjalizowane wyposażenie statków powietrznych oraz charakter realizowanych zadań, system szkolenia wieloosobowych załóg samolotów i śmigłowców lotnictwa morskiego różni się znacznie od szkolenia w innych jednostkach lotniczych. Specyficzne środowisko działania wymaga również podwyższonej odporności psychofizycznej personelu latającego, a także opanowania fachowej wiedzy z wielu dziedzin. Jednym z przykładów specyfiki działania lotnictwa morskiego są operacje zwalczania okrętów podwodnych, w których dodatkową trudność generuje nietypowa charakterystyka hydrologiczna Bałtyku. Efektywne prowadzenie takich operacji w głównej mierze uzależnione jest od wyszkolenia załóg, wieloletniego zdobywania wiedzy i doświadczeń, zarówno w trakcie specjalistycznych kursów jak i ćwiczeń na morzu. Dlatego też lotnictwo morskie to jedyna formacja, gdzie misją śmigłowca zwalczania okrętów podwodnych czy samolotu patrolowego dowodzi oficer taktyczny, który na bieżąco monitoruje dane z sensorów systemów poszukiwania lub rozpoznania, a nie pilot zajmujący tradycyjne miejsce dowódcy załogi. Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej to również jedyna formacja lotnicza w kraju utrzymująca ciągłą gotowość do prowadzenia działań poszukiwawczo-ratowniczych z powietrza nad obszarami morskimi. Całodobowy dyżur SAR/ASAR, w ramach polskiej strefy odpowiedzialności “Konwencji o poszukiwaniu i ratownictwie morskim” oraz „Konwencji o międzynarodowym lotnictwie cywilnym”, pełniony jest przez załogi śmigłowców W-3WARM w 43. Bazie Lotnictwa Morskiego w Gdyni-Babich Dołach oraz śmigłowców Mi-14PŁ/R lub W-3WARM w 44. Bazie Lotnictwa Morskiego w Darłowie. Przez cały czas, system ratownictwa wspiera załoga samolotu patrolowego M28B 1R Bryza, pełniąca całodobowy dyżur na lotnisku w Siemirowicach koło Lęborka. Od początku istnienia Brygady lotnicy morscy potwierdzali swój kunszt i profesjonalizm uczestnicząc w ponad 730 akcjach poszukiwawczo-ratowniczych i ratując życie 385 osobom. Tylko w tym roku załogi SAR z baz lotnictwa morskiego przeprowadziły 15 takich akcji ocalając dziewięciu ludzi.
Do szerokiego wachlarza zadań realizowanych przez lotnictwo morskie należy także transport ludzi i sprzętu. Nietypowe zadania transportowe, będące również elementem ratowania ludzkiego życia, realizują załogi samolotów BLMW współtworząc system transportu medycznego organów przeznaczonych do przeszczepu w ramach Akcji Serce. W tym roku lotnicy morscy przeprowadzili sześć takich akcji, a łącznie 51.
Od lutego 2018 roku żołnierze Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej pełnią służbę także poza granicami kraju. W drugiej połowie 2017 roku Dowódca Brygady lotnictwa Marynarki Wojennej otrzymał zadanie sformowania kontyngentu, który miał działać w ramach operacji wojskowej Unii Europejskiej EUNAVFOR MED, ustanowionej w maju 2015 roku, w celu rozbijania przemytu migrantów i handlu ludźmi w centralnej części Morza Śródziemnego. We wrześniu 2015 roku, dwa miesiące po oficjalnym rozpoczęciu, operacja otrzymała nazwę SOPHIA. 31 stycznia 2018 roku Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda wydał postanowienie o użyciu Polskiego kontyngentu Wojskowego w operacji wojskowej Unii Europejskiej w południowym rejonie środkowej części Morza Śródziemnego. Bazą PKW zostało lotnisko (baza NATO) Sigonella, 15 km na zachód od Katanii, na Sycylii. 12 lutego 2018 roku, na lotnisku 44. Bazy Lotnictwa Morskiego w Siemirowicach uroczyście pożegnano I zmianę PKW EU SOPHIA. 31 marca 2020 roku Rada Unii Europejskiej podjęła decyzję o zakończeniu operacji EUNAVFOR MED SOPHIA i rozpoczęciu z dniem 1 kwietnia 2020 roku operacji EUNAFOR MED IRINI (z gr. pokój). Pełniąca misję na teatrze działań IV zmiana PKW EU SOPHIA z dniem przejęła zadania mandatowe operacji EUNAFOR MED IRINI, stając się I zmianą PKW EU IRINI. Głównym zadaniem misji jest wdrożenie embarga na broń ONZ, zgodnie z rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ nr 2292, zapobieganie nielegalnemu wywozowi z Libii ropy naftowej oraz zapewnianie wsparcia w tworzeniu zdolności i szkoleniu libijskiej straży przybrzeżnej i marynarki wojennej, w zadaniach związanych z egzekwowaniem prawa na morzu. Celem operacji jest także zakłócanie modelu działalności sieci przemytu ludzi i handlu ludźmi, zgodnie z prawem międzynarodowym, w tym Konwencją Narodów Zjednoczonych o prawie morza, rezolucjami RB ONZ oraz międzynarodowym prawem praw człowieka. Siedzibą główną dowodzącego operacją pozostaje Rzym. Podstawowym środkiem kontyngentu jest samolot patrolowo – rozpoznawczy M28B 1R Bryza z 44. Bazy Lotnictwa Morskiego. Od lutego br. służbę na teatrze działań pełni V zmiana PKW IRINI.
W trakcie działań PKW dostrzeżono potrzebę doposażenia samolotów biorących udział w misji w dodatkowe systemy: łączności satelitarnej SATCOM, automatycznej identyfikacji jednostek pływających AIS oraz dodatkowe radiostacje dla nawigatorów. Modernizację samolotów, na podstawie umowy zawartej przez Inspektorat Wsparcia, przeprowadził producent samolotu PZL Mielec.
Kolejna misja, w Turcji, rozpoczęła się w kwietniu 2021 roku. 14 września 2020 roku Prezydenta RP wydał postanowienie o użyciu Polskiego kontyngentu Wojskowego w ramach Dostosowania Środków Wzmocnienia Organizacji Traktatu Północnoatlantyckiego (TAMT) dla Turcji, wschodnim akwenie Morza Śródziemnego oraz Morzu Czarnym. Zadaniem PKW Turcja jest patrolowanie wschodniej części Morza Śródziemnego i Morza Czarnego, współpraca ze stałymi zespołami morskimi NATO oraz dowództwem Sił Morskich NATO (MARCOM) w Northwood. PKW TURCJA uroczyście pożegnano 20 kwietnia 2021 roku na lotnisku w Gdyni-Babich Dołach. Trzon kontyngentu stanowią żołnierze Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej, a jego podstawowym środkiem jest również samolot patrolowo-rozpoznawczy M28B 1R Bryza z 44. Bazy Lotnictwa Morskiego w Siemirowicach. Załoga wraz z samolotem stacjonuje na tureckim lotnisku İncirlik. Od maja br. służbę na teatrze działań pełni III zmiana PKW TURCJA.
Lata 2019 i 2020 to też ważne dla BLMW rocznice. 13 lipca 2019 roku, na lotnisku w Gdyni-Babich Dołach odbyła się uroczystość nadania sztandaru wojskowego dla dowództwa Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej i piknik lotniczy z pokazami w powietrzu. Piknik i uroczysta zbiórka były elementem obchodów, przypadającego w 2019 roku jubileuszu 25 lat Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej. Rok później, w warunkach pandemicznych Brygada Lotnictwa Marynarki Wojennej obchodziła uroczyście setną rocznicę obecności polskich skrzydeł nad Bałtykiem. Jednym z akcentów obchodów, prócz uroczystej zbiórki i złożenia kwiatów w miejscach ważnych dla lotników morskich było także odsłonięcie pamiątkowej tablicy w kościele garnizonowym w Gdyni-Oksywiu, informującej o jubileuszu 100 rocznicy morskich skrzydeł.
Dowództwo Gdyńskiej Brygady Lotnictwa Marynarki Wojennej zostało sformowane w listopadzie 1994 roku. Obecnie podlegają mu dwie jednostki: 43. Baza Lotnictwa Morskiego w Gdyni Babich Dołach oraz 44. Baza Lotnictwa Morskiego w Siemirowicach i Darłowie. Na ich wyposażeniu znajdują się samoloty Bryza w wersjach patrolowo-rozpoznawczej M28B 1R Bryza i M28B 1RM Bryza bis, monitoringu ekologicznego An-28E, transportowej An-28TD / M28B, a także śmigłowce zwalczania okrętów podwodnych Mi-14PŁ, pokładowe SH-2G, ratownictwa morskiego Mi-14PŁ/R i W-3WARM Anakonda oraz śmigłowce Mi-2. Nieuchronnie dobiega czas eksploatacji śmigłowców Mi-14PŁ i zmodyfikowanych do wersji ratowniczych Mi-14PŁ/R. Lotnicy morscy z niecierpliwością oczekują na nowy sprzęt, który opanowany w sposób tak mistrzowski, jak dotychczasowy pozwoli wykonywać wszystkie postawione przed Brygadą zadania. Nową erę lotnictwa śmigłowcowego w MW RP otworzą śmigłowce AW-101, które zakupiono w kwietniu 2019 roku, na potrzeby lotnictwa MW. Zgodnie z przyjętymi harmonogramami cztery zakupione śmigłowce pojawią się w BLMW w 2023 roku.
Przeczytaj też:
Zatopienie emerytowanego USS Denver na ćwiczeniach RIMPAC SINKEX
Ćwiczenie na Morzu Czarnym pk. BREEZE-22
Praktyki podchorążych AMW na ORP Wodnik
Pierwsze testy hiszpańskiego okrętu podwodnego typu Agosta Galerna
