Rozwój i użycie broni minowej na przykładzie wybranych wojen oraz konfliktów lokalnych po II wojnie światowej

Kontradmirał Allan Smith – dowódca oddziałów desantowych w swoim raporcie dotyczącym przebiegu operacji stwierdził: “Straciliśmy kontrolę nad morzem narodu bez floty, używającego min z okresu I wojny światowej, postawionych przez statki, jakich używano już w czasach Chrystusa” ^[14].

Wojna minowa w Korei dostarczyła Stanom Zjednoczonym nowych doświadczeń. Pojawienie się uzbrojenia jądrowego spowodowało, że zlekceważono zagrożenie ze strony min morskich. Zespoły sił minowo-trałowych po drugiej wojnie światowej w 90% zostały rozformowane. Gwałtowny wzrost zagrożenia minowego w wojnie koreańskiej zmusił Stany Zjednoczone do odbudowania swoich sił minowotrałowych, skierowania do rejonu działań bojowych wszystkich posiadanych w służbie trałowców, a nawet przebudowania na trałowce 10 niszczycieli. Jednocześnie rozpoczęto budowę 125 jednostek tej klasy ^[3].

Uwzględniając nabyte doświadczenia, siły morskie Stanów Zjednoczonych podczas wojny wietnamskiej (1965-1973) postawiły w ramach operacji “Pocket Money” około 8000 min na podejściach do północnowietnamskich portów, przez które przechodziło 85% zaopatrzenia. Były to największe amerykańskie działania minowe od czasu zakończenia II wojny światowej. Do stawiania min użyto głównie samolotów szturmowych lotnictwa pokładowego, startujących z lotniskowców VII Floty Stanów Zjednoczonych. Każdy z samolotów zabierał od 2 do 6 mino bomb różnych typów (z reguły “Mk – 52”). Na wewnętrznych wodnych liniach komunikacyjnych, gdzie głębokości nie przekraczały 15 m, stawiane były lotnicze mino-bomby “DST-36” wyposażone w niekontaktowe zapalniki magnetyczne. Miny, które upadły na brzeg (ląd) lub w rejon o głębokościach mniejszych niŜ 3 metry, ulegały samolikwidacji [13]. Ocenia się, że postawione zagrody minowe zredukowały o ponad 30% import Wietnamu Północnego oraz ilość zaopatrzenia w strefie bezpośrednich działań wojennych w wymiarze od 800 do 1500 ton dziennie ^[17].

Zaminowanie portów i morskich szlaków komunikacyjnych poważnie obciążyło linie kolejowe i drogi samochodowe oraz zmusiło stronę północnowietnamską do ich wykorzystania nie tylko w nocy, ale również w dzień, narażając je tym samym na ataki lotnictwa.

W czasie wojny arabsko-izraelskiej w 1967 roku egipskie działania minowe w Kanale Sueskim spowodowały całkowite przerwanie międzynarodowej komunikacji na tej najważniejszej arterii wodnej łączącej oceany Atlantycki i Indyjski na okres prawie 8 lat. W 1974 roku, po zakończeniu działań wojennych, międzynarodowe siły trałowe przystąpiły do likwidacji zagrożenia minowego. Trałowanie wód Kanału Sueskiego trwało ponad rok i zakończyło się zniszczeniem 680 min ^[6]. Kanał został ponownie otwarty dla żeglugi międzynarodowej 5 czerwca 1975 roku.

W konfliktach lokalnych blokadę morską z użyciem broni minowej na największą skalę zastosowały Indie podczas konfliktu z Pakistanem w 1971 roku. Rozmiary i przebieg działań minowych nie są dokładnie znane, jednakże w wyniku zaminowania podejść do pakistańskiego portu Chattagam poderwało się i zatonęło 25 jednostek, w tym 11 statków handlowych. Z uwagi na niewielką liczbę min postawionych w zaczepnych zagrodach minowych indyjska marynarka wojenna nie była w stanie całkowicie sparaliżować pakistańskich linii komunikacyjnych i portów^[11].

Podczas konfliktu brytyjsko-argentyńskiego (1982 rok) o Falklandy, marynarka argentyńska postawiła w obronie Port Stanley zagrody minowe złożone z niewielkiej liczby kontaktowych min kotwicznych produkcji niemieckiej z okresu II wojny światowej. Przyjęta koncepcja obrony wysp spowodowała, że rejony zagród minowych zostały wybrane nieodpowiednio i postawione miny nie stanowiły realnego zagrożenia dla brytyjskich sił ekspedycyjnych. Po zajęciu Falklandów dowództwo brytyjskie otrzymało plany zagród minowych, z których wynikało, że główna zagroda minowa została postawiona w odległości 185,2 – 103 m (100 Mm) na południe od Port Stanley. Bez szczególnych trudności flota brytyjska wytrałowała postawione miny. Przyznać należy, że Argentyna mogła wykorzystać morską broń minową efektywniej. Przy zaminowaniu wąskich i głębokowodnych podejść do cieśniny Falkland Sond, pomiędzy dwoma głównymi wyspami archipelagu West i East Falklandy, działania brytyjskich sił desantowych mogły być bardzo utrudnione.

Wojna w Zatoce Perskiej (1990-1991). Po aneksji Kuwejtu Irak przystąpił do budowy silnego systemu obrony przeciwdesantowej, którego istotnym elementem były rozbudowane zagrody minowe. Akweny wzdłuż wybrzeża Kuwejtu z wąskimi torami podejściowymi i głębokościami rzędu 30 m stanowiły doskonały rejon do działań minowych. Nic więc dziwnego, że Irak po zajęciu Kuwejtu postawił wzdłuż jego wybrzeży ponad 1200 min².

Długość zewnętrznych granic zagród minowych, półkoliście otaczających Kuwejt wynosiła około 167 – 103 m (90 Mm). Uzbrojenie minowe Iraku było zróżnicowane. Oprócz importowanych z Rosji min kotwicznych typu “08/39” i dennych typu “KMD” i “UDM”, Irak posiadał miny rodzimej produkcji (“LUGM-145” i “Siggeel”) oraz zakupione we Włoszech denne niekontaktowe miny typu “Manta” ^[8]. Do stawiania zagród minowych Irak mógł wykorzystać oprócz okrętów nawodnych również powietrzne nosiciele, w tym śmigłowce typu “Mi-8” i bombowce “B-6”.

Iracka koncepcja działań minowych zakładała przede wszystkim wzmocnienie stacjonarnego systemu obrony przeciwdesantowej (rowy z ropą naftową, wały, silne punkty ogniowe) kombinowanymi zagrodami minowymi składającymi się z min kotwicznych i dennych. Ponadto, Irak postawił około 150 min dryfujących zakładając, że będą się one przemieszczały wraz z prądem w stronę południowej części zatoki, utrudniając tym samym działania sił morskich koalicji. Pomimo tego, że większość tych min zdryfowała na brzeg, na wodach zatoki pojawiły się irackie miny “LUGM-145”, których kadłuby podczas falowania zrywały się z minlin i dryfowały po całym akwenie.

Wynikłe stąd zagrożenie minowe było powodem wstrzymywania w nocy wszelkiej żeglugi na większości akwenów niebezpiecznych oraz prowadzenia² obowiązkowej dziennej i nocnej obserwacji na jednostkach pływających i śmigłowcach.

Podczas zabezpieczania prac trałowych sił sprzymierzonych 18 lutego 1991 roku wszedł na kontaktową minę kotwiczną typu “LUGM-145” śmigłowcowiec USS Tripoli. Mina wybuchła pod dziobową częścią okrętu, powodując rozerwanie poszycia kadłuba poniżej linii wody. Uszkodzenia nie były zbyt groźne i usunięto je na wodach zatoki. W trakcie udzielania pomocy uszkodzonej jednostce, na postawione na głębokości 16 m dwie miny typu “Manta” wszedł krążownik USS Princeton. Miny wybuchły pod częścią rufową okrętu, a uszkodzenia okazały się daleko poważniejsze ^[5].

————————-

¹ Po zakończeniu konfliktu Irak ujawnił, że postawił 1167 min. (Zob. Final Report to Congress Conduct of the Persian Gulf War, Department of Defence, Washington D.C., April 1992, s. 200).