„Czarni Książęta” Zimnej Wojny – część I

Według projektantów akustyczne echo okrętów udało im się zmniejszyć wielokrotnie w porównaniu do pierwszej serii proj. 671, ale według oceny specjalistów zachodnich, jego poziom był wciąż wyższy niż u analogicznych jednostek – amerykańskich AOP typu Los Angeles.

Zewnętrznie okręty różniły się od poprzedników jedynie charakterystyczną gondolą na szczycie  pionowego stabilizatora. Umieszczenie anteny w  gondoli na stabilizatorze wynikało z tego, że okręty proj. 671 RTM w rufowej części miały jeden kadłub a to wykluczało umieszczenie anteny wewnątrz. Wzmocniono konstrukcję kiosku i kadłuba lekkiego dla ułatwienia wynurzenia wśród lodów. Wzrosła autonomiczność okrętu z 60 do 80 dób.

Wszystkie prace projektowe modyfikacji 671 RTM prowadzono pod kierownictwem G.N.  Czernyszewa, którego od 1984 roku na stanowisku głównego konstruktora zastąpił R.A.  Szmakow. Projekt modernizacji op 671 RTM zatwierdzono w lipcu 1975  roku. Głównym nadzorującym ze strony WMF został kapitan 2 rangi G.W. Nikołajew.

Prace projektowe nad tą wersją zbiegły się z pracami projektowymi AOP trzeciego pokolenia. Trzeba przyznać, że na tle projektów nowych okrętów ostatnia modyfikacja prezentowała się całkiem nieźle. Można powiedzieć, że stały się typem przejściowym w swojej klasie pomiędzy AOP drugiego pokolenia (rozwiązania konstrukcyjne) i AOP trzeciego pokolenia (wyposażenie techniczne). Konstrukcyjnie ta modyfikacja niczym nie różniła się od poprzedniej. Dzięki rozszerzonemu zestawowi uzbrojenia i nowemu wyposażeniu elektronicznemu stały się pierwszymi radzieckimi wielozadaniowymi okrętami podwodnymi zdolnymi realizować różnorodne zadania bojowe, tj. atakowanie celów na – i podwodnych oraz brzegowych.

Budowa zmodernizowanej wersji AOP zaplanowanej na 26 jednostek odbywała się w stoczni Admiralicji (Admiraltiejskoje obiedinienije) w Leningradzie (z wykańczaniem w SRZ „Nierpa”) i stoczni im. Leninskogo Komsomołu w Komsomolsku nad Amurem (z wykańczaniem w stoczni remontowej w Bolszom Kamnie).

Główny okręt tej modyfikacji K-524 został założony na pochylni stoczni w Leningradzie 7 maja 1976 r., wodowany 31 czerwca  1977  r. Akt przyjęcia okrętu w  skład WMF podpisano 28 grudnia1977 roku. Niestety  okręt  był  niekompletnie  wyposażony. Brakowało kompleksów: „Skat-B”, BIUS „Omnibus”, NK „Miedwiedica RTM” i KSS „Mołnia-MC”, które jeszcze dopracowywano w przeciągu 3 lat. W momencie wejścia do służby K-254 posiadał przed obudową kiosku na pokładzie nadbudówki kontener do przechowywania aparatów dla nurków bojowych „Sirena-U”.³⁷

Pierwszym dowódcą okrętu został kapitan 1 rangi S.I. Rusakow. Ostatni okręt K-448 przekazano już flocie Rosji 24 września 1992 roku.

W połowie lat 70. w SMKB „Nowator”, pod kierunkiem głównego konstruktora L.W. Liuliewa, rozpoczęto prace nad nowym kompleksem rakietowym o zasięgu 3000 km – odpowiednika amerykańskich Opływka holowanej anteny infradźwiękowej na okręcie projektu 671RTM (Victor III).

„Tomahawków”. Kompleks ze strategiczną rakietą skrzydlatą „Granat” przystosowaną do wystrzeliwania z 533 mm AT zamierzano instalować na AOP proj. 671, 671 RT, 671 RTM, 667 A, 670 i 670 M. Miał służyć do precyzyjnego atakowania celów brzegowych, co znacznie rozszerzyłoby możliwości bojowe okrętów. Uzyskanie przez okręty proj. 671 możliwości rażenia celów brzegowych, czyniło je w pełni wielozadaniowymi AOP.

W celu przeprowadzenia prób z rakietami 3M10 „Granat” wydzielono AOP K-254, który początkowo zamierzano ukończyć w wersji RTMK. Jednak kłopoty z terminową dostawą wyposażenia spowodowały zmianę planów i okręt wszedł do służby tylko z fundamentami pod urządzenia.

W  latach 1979-1981 w  Siewierodwinsku dokończono przebudowę i 29 lipca 1981 okręt był gotowy do prób.

Pierwszy start rakiety RK-55 (3M-10W2) z K-254 odbył się 30.11.1981 roku. Pierwszy start rakiety w ramach prób państwowych – 21 lipca 1982. Próby zakończono 23 sierpnia 1983 roku, i w kwietniu 1984 roku pojawił się dokument o przyjęciu kompleksu 3M10 „Granat” do uzbrojenia.³⁸

W  latach 1984-1992 w  Leningradzie zbudowano jeszcze 7 jednostek wg projektu 671 RTMK (K-299, K-244, K-292, K-388, K-138, K-414 i  K-448). Zamówienie na ósmą jednostkę tej wersji (K-315, nr bud. 334) rozpoczętą w 1982 roku anulowano 19.1.1983 r.

Dwa AOP proj. 671 RTM (K-502 i K-524) były modernizowane do standardu 671 RTMK w czasie remontu średniego.³⁹

Później wszystkie okręty typu 671 RTM także przeszły modernizację i mogły zabierać rakiety „Granat”.

Załoga liczyła 94 lub 96 ludzi dla proj. 671RTMK (27 oficerów, 34 starszych podoficerów, 35 podoficerów i marynarzy).

Jan Radziemski
(ciąg dalszy nastąpi)

——————–

³⁷ J.W. Apałkow, s. 21.

³⁸ Szestaja diwizja podwodnych łodok Siewiernogo fłota. Specjalnyj wypusk almanacha „Tajfun”. St. Peters-burg, 2003, s. 17.

³⁹ J.W. Apałkow, s. 21.